تاثیر سالیسیلیک اسید در بیان برخی از ژن های کاندیدای مقاومت به شوری در ریشه گیاهچه گندم

سالیسیلیک اسید یک مولکول پیام رسان بسیار مهم است که پاسخ گیاهان به تنش ها را کنترل می کند. در پژوهش حاضر، پاسخ متفاوت کولتیوارهای گندم نان به شوری و پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید مورد مطالعه قرار گرفت. در آزمایش اول، پاسخ کولتیوارهای ایرانی (قدس، روشن، شیراز) و هندی (کارچیا) گندم به سطوح مختلف شوری (0 و 2 گرم کلرید سدیم در کیلوگرم خاک) مطالعه شد. برای بررسی تاثیر پرایمینگ سالیسیلیک اسید، در کاهش اثرات تخریبی تنش شوری در کولتیوارهای گندم، سه غلظت مختلف از محلول سالیسیلیک اسید (0، 600 و 1200 میکرو مولار) تهیه گردید. آزمایش در سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در گلخانه به اجرا درآمد. به منظور اندازه گیری غلظت یون ها و در نتیجه، پی بردن به میزان انتقال یون به شاخسار گیاه، هضم بخش هوایی نمونه ها به روش «هضم تر» با سالیسیلیک اسید-سولفوریک اسید انجام شد. گیاهان پرایم شده در مقایسه با گیاهان شاهد از لحاظ میزان تجمع سدیم در شاخسار، تفاوت های معنی داری داشتند. پرایم 600 میکرومولار سالیسیلیک اسید موجب کاهش تجمع سدیم در شرایط تنش شوری در ژنوتیپ قدس گردید. اعمال تنش شوری و کاربرد سالیسیلیک اسید، در هیچ یک از ژنوتیپ ها، تغییرات معنی داری در غلظت پتاسیم ایجاد نکرد. همچنین، پرایم سالیسیلیک اسید اثر معنی داری بر غلظت کلسیم در شاخسار ژنوتیپ ها نداشت. شوری موجب کاهش معنی دار وزن خشک ژنوتیپ ها گردید. در آزمایش دوم گیاهان پرایم شده با سالیسیلیک اسید که تحت تنش شوری 5/1 گرم کلرید سدیم در کیلوگرم خاک، رشد کرده بودند، زیتوده بیشتری در ریشه و شاخسار تولید کردند. در این مرحله، دو رقم قدس (حساس به شوری) و بم (متحمل به شوری) برای آزمودن این که آیا پرایمینگ با سالیسیلیک اسید می تواند مقاومت گندم به شوری را افزایش دهد انتخاب شدند و اثر سالیسیلیک اسید بر روی سطوح بیان ژن های کدکننده ی آنتی پورترهای nhx1 و sos1 در ریشه ی رقم متحمل به شوری مورد مطالعه قرار گرفت. سطوح بیان این ژن ها در گیاهان پرایم شده با سالیسیلیک اسید در مقایسه با گیاهان پرایم شده با آب، بالاتر بود. نتایج ما تایید می کند که در رقم متحمل گندم به تنش شوری، مکانیسم های متفاوتی اعم از اجتناب از ورود یون سدیم به سلول یا تجمع سدیم در اندامک های سلولی، برای تحمل تنش شوری توسعه یافته است. اثر پرایمینگ با سالیسیلیک اسید روی بیان آنتی پورتر nhx1بیش از sos1 بود. به نظر می رسد، سالیسیلیک اسید با فعال کردن کینازهایی همچون sos2 که در مسیر انتقال پیام تنش شوری قرار دارند باعث القای بیان برخی از ژن ها از جمله sos1 و nhx1 و افزایش مقاومت به تنش شوری می گردد.