زمین شناسی پزشکی دهستان تهم: تعیین غلظت، پراکنش و پهنه بندی فلزات سنگین و سمی در خاکهای سطحی

زمین شناسی هر منطقه تأثیر مستقیم بر روی ورود عناصر تشکیل دهنده ی سازندهای زمین شناسی به عنوان آلاینده به خاک می باشد. مطالعه های انجام گرفته نشان می دهد که در استان زنجان قسمت عمده ای از منابع محیطی از جمله آب، خاک، گیاه و هوای منطقه آلوده شده است. از این رو بررسی و تعیین آلودگی خاک در مناطق مختلف این استان از دیدگاه زمین شناسی پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در مطالعه ی حاضر 57 نمونه خاک از عمق (30-0سانتی متری) به روش شبکه ای و در فاصله های منظم از رخنمون های خاکی دهستان تهم واقع در بخش مرکزی شهرستان زنجان برداشت گردیده است. سپس مقادیر غلظت کل فلزهای سنگین آرسنیک، سرب، روی، کادمیم، نیکل، مس، آهن و کبالت در نمونه های برداشت شده به روش aqua regia و غلظت قابل جذب آن ها به روش lindsay اندازه گیری شده و شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی شدگی نمونه های خاک در محدوده مورد مطالعه تعیین گردیده است. از روش های مختلف میان یابی از جمله روش کریجینگ در محیط نرم افزارarc gis برای رسم نقشه ی توزیع مکانی غلظت کل فلزهای سنگین و همین طور نقشه پراکندگی غلظت قابل جذب این فلزها استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میانگین غلظت فلزهای سنگین آرسنیک، سرب، روی، کادمیم و مس در محدوده ی مورد مطالعه بیش تر از میانگین استاندارد جهانی آن ها بوده و تنها در مورد کبالت، آهن و نیکل این میزان کم تر از میانگین استاندارد جهانی است.