خوانش گفتمانی نظام کلامی و تصویری تخت جمشید با رویکرد نشانه-معناشناسی

نشانه-معناشناسی به مثابه ی یک رویکرد، روش و ابزارهایی را جهت خوانش متن بویژه متون هنری بدست می دهد که خوانش گفتمانی یکی از مهم ترین آنها است. نشانه-معناشناسی (به معنا) نگاهی فرایندی و پروسه ای دارد که بروز معنا و دلالت پردازی را نه در رابطه ای تقابلی که در ارتباطی هستی مدار و پدیداری قابل دریافت می داند، و خود نتیجه گذار از نشانه شناسی ساختارگرایی به نشانه-معناشناسیِ گفتمانی گرمس است. گفتمان به مثابه ی بستری برای همزیستی میان انسان و دنیا شرایطی را فراهم می آورد که در آن سوژه حسی-ادراکی پیوند دهنده دو پلان برونه ای و درونه ای در قالب زبان است. همین امر موجب می شود تا دیگر معنا، نه امری درون بسته و قطعیت یافته که فرایندی نوسانی و پویا داشته باشد و همواره در ارتباط با یک پایگاه حسی-ادراکی شکل و خوانش یابد. از همین رو دریافت معنا تابع شرایط حسی-ادراکی با توجه به پیش شرط های معنا در همخوانی با نگاه هوسرل در اصل رجعت به ذات چیزها خواهد بود. چرا که نشانه شناسی تنها در نوعی تعامل با پدیدارشناسی است که می تواند به لایه های بنیادین متنی و معنایی که (به دلیل عدم دسترسی به بافتار پیکره مطالعاتی) به سادگی قابل دریافت نیست در نگاهی نشانه-معناشناختی بدان دست یازد. بدین سان در این پژوهش با توجه به این اصل و تطابق دو دانش نشانه شناسی و پدیدارشناسی و پیوند آن در قالب نشانه-معناشناسیِ گفتمانی، سعی شده است تا با توجه به ساز و کار گفتمان بویژه با توجه به دو سطح روساخت و ژرف ساخت گفتمانی و نیز ابزارهای خوانش متنی که در این رویکرد وجود دارد همچون: گفته و گفته پردازی، طرحواره تنشی با دو بعد فشاره ای و گستره ای آن، مربع حقیقت نمایی، مربع معنایی و... در برخورد با دو نظام ترانشانه ای کلامی و دیداری در مجموعه گفتمان هنری تخت جمشید با توجه به رسانه مورد نظر در آن و نیز دو بعد صورت بیان و صورت محتوا به بررسی ارتباط ترامتنی و بینامتنی میان دو نظام فوق در دو وجه همزمانی و درزمانی پرداخته شود تا از طریق آن انواع کارکردهای گفتمانی چون کارکرد روایی، صوری، تنشی، ارزشی، فرهنگی، زیبایی شناختی، اسطوره ای و... دریافت گردد. کارکرد زیبایی شناختی و اسطوره ای به مثابه ی یک الگوی متنی مشخص، سعی در بازنمایی در هر دو نظام ترانشانه ای دارد که خود موجب پیوند ارجاعی میان دو نظام مورد نظر شده و الگوی کارکردی ویژه ای را تحت مقوله اسطوره من برتر ارائه می دهد، الگویی که بیش از هرچیز با توجه به تحلیل های صورت گرفته، نظام گفتمانی تخت جمشید را در گونه نظام گفتمانی مبتنی بر تعامل یا اتیک(سلوکی-مرامی) قرار می دهد، نظامی که در آن همواره اشکال حضورخود و دیگری و همچنین، ابعاد مقوله ای حضور و غیاب گفته پردازیِ گفتمانی و گفته ای به مثابه ی نوعی هم-حضوری یافتنی است. کلید واژه ها: نشانه-معناشناسی. پدیدارشناسی. خوانش گفتمانی. گفته پردازی و گفته. نظام کلامی و دیداری. طرحواره تنشی. مربع معنایی. حضور و غیاب. نظام اتیک. اسطوره من برتر. تخت جمشید.