استخراج اسانس روغنی گیاه اسطوخودوس با دی اکسیدکربن فوق بحرانی به روش نیمه پیوسته و روش پیشنهادی جدید استاتیک-دینامیک تناوبی

تولید اسانس روغنی گیاهان جهت استفاده در صنایع دارو سازی، بهداشتی و آرایشی از دیر باز در کشورهای توسعه یافته رواج داشته و اما متاسفانه اکثر موارد مورد استفاده اسانس روغنی گیاهان در صنایع داخل کشور با هزینه بالای ارزی تا کنون وارد می گردیده است. یکی از اسانسهای بسیار با ارزشی که علاوه بر خوش بو بودن به خاطر خواص ارزنده رایحه درمانی خود در صنایع مختلف بهداشتی ، آرایشی ، غذایی و دارویی کاربردهای فراوانی دارد، اسانس روغنی گیاه اسطوخودوس(lavender) می باشد . ترکیبات اصلی اسانس روغنی این گیاه شامل فنچون، لینالول،کمفورو لینالیل استات می باشد. مزیت اسانس روغنی گل اسطوخودوس ایرانی این است که تقریبا 80 درصد اسانس روغنی از ترکیبات فنچون، لینالول،کمفورو لینالیل استات تشکیل شده است، درحالیکه اجزاء اصلی انواع خارجی آن یا شامل لینالول و لینالیل استات و یا شامل فنچون و کمفور می باشند. هدف از این پروژه استخراج اسانس روغنی ازگل اسطوخودوس ایرانی با سیال فوق بحرانی که با دو روش استخراج به روش نیمه پیوسته و یک روش پیشنهادی جدید در این رساله تحت عنوان " استاتیک-دینامیک تناوبی" می باشد، همچنین از روش سوکسله به عنوان یک روش موازی جهت محاسبه بازده استخراج استفاده شده است. از طراحی فاکتوریال برای انتخاب سطوح پارامترها استفاده شد. شرایط بهینه استخراج به روش نیمه پیوسته از نظر دما، فشار، زمان استخراج دینامیک و استاتیک با استفاده از طراحی فاکتوریل پنچ سطحی- چهار فاکتوری با روش طرح فاکتوریل جزیی (central composite design) به ترتـیب دمای oc 49، فشار 112 بار، زمان دینامیک 123 دقیقه و زمان استاتیک 22 دقیقه با درصد روغن استخراجی 90 بدست آمد و همچنین شرایط بهینه استخراج برای روش استاتیک-دینامیک تناوبی از نظر دما، فشار و تعداد استاتیک-دینامیک تناوبی با استفاده از طراحی فاکتوریل سه سطحی- سه فاکتوری با روش باکس بنکن (box-behnkon) به ترتیب دمای oc 49، فشار 110 بار و تعداد استاتیک-دینامیک تناوبی 15×8 با درصد روغن استخراجی 42/94 بدست آمد. با توجه به نتایج، بازده استخراج روش استاتیک-دینامیک تناوبی بیشتر بوده و میزان مصرف حلال و مصرف انرژی پمپ و سردکننده گردشی نسبت به روش نیمه پیوسته 250 درصد کاهش پیدا کرده است. در روش نیمه پیوسته و روش استاتیک-دینامیک تناوبی r2 تنظیم شده برای درصد روغن استخراجی به ترتیب1/85 و6/98 می باشد، که به این معنی است که، ناپایداری مدل های گسترش یافته به مدل های پیش بینی شده به ترتیب 9/14 و 4/1می باشد و ضرایب رگراسیون خطی r2 برای درصد روغن استخراجی به ترتیب1/92 و 9/95 می باشد، که نشان دهنده اجرای خوبی از مدل می باشد. مزیّت استخراج با سیال فوق بحرانی این است که استخراج در حداقل زمان انجام شده ، مقدار مصرفی حلال کم و سازگار با محیط زیست میباشد. ضمن اینکه راندمان آن با روشهای سنتّی استخراج مانند سوکسله که با حلال نرمال هگزان که سمی، آتش زا، ناسازگار با محیط زیست و گران بوده قابل قیاس میباشد.