ارزیابی زیستگاه هوبره در حوضه نائین با استفاده از روش های تحلیل عامل آشیان بوم شناختی (enfa) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)

مدیریت و حفاظت موثر جمعیت های حیات وحش به درک و پیش بینی انسان از ارتباطات زیستگاه-حیات وحش وابسته است. تعیین پراکنش گونه برای حفظ و مدیریت جمعیت ها، بویژه برای گونه های تهدید شده ضروری است. هوبره از جمله گونه های دشت زی تهدید شده است، مهمترین عوامل موثر بر کاهش جمعیت این گونه شامل شکار بی رویه آن توسط قوشبازان عرب؛ تخریب زیستگاه و تبدیل آن به اراضی کشاورزی می باشد. مطالعات کمی برای درک ترجیحات زیستگاهی آن در جهان بویژه در ایران انجام شده است. هدف این مطالعه تعیین ترجیحات زیستگاهی هوبره وطبقه بندی و ارزش گذاری زیستگاه های آن در مقیاس کلان می باشد .منطقه نایین در استان اصفهان یکی از مهمترین زیستگاه های زمستان گذرانی این گونه است که در شرق استان اصفهان واقع شده است.در این مطالعه از روش تحلیل عامل آشیان بوم شناختی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای بررسی انتخاب زیستگاه گونه استفاده شد. مدلسازی مطلوبیت زیستگاه هوبره با استفاده از داده های حضور جمع آوری شده در یک منطقه 48/48615 کیلومترمربعی انجام گرفت. متغیرهای زیست-محیطی شامل تیپ پوشش گیاهی، تراکم پوشش گیاهی، فراوانی مناطق دشتی، فاصله از مزارع، فاصله از باغ، فاصله از مناطق توسعه یافته، فاصله از جاده نوع دوم، میانگین حداقل دما، میانگین بارش کل ماهیانه، خاک و جهت می باشد. نقشه تراکم پوشش گیاهی با استفاده از تصویرtm سال 2000 و روش ndvi ، نقشه های مزارع، باغ، مناطق توسعه یافته و جاده نوع دوم با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:250000 منطقه، فراوانی مناطق دشتی و جهت از مدل ارتفاع رقومی منطقه ، میانگین حداقل دما و بارش کل ماهیانه با استفاده از داده-های هواشناسی سازمان هواشناسی کشور و نقشه تیپ پوشش گیاهی و خاک به ترتیب از نقشه تیپ پوشش گیاهی و خاک استان اصفهان بدست آمد. نتایج نشان داد که در مقیاس کلان نوع تیپ پوشش گیاهی مهمترین عامل در انتخاب زیستگاه گونه است وگونه اراضی بایر و مناطقی با پوشش درمنه زار را ترجیح می دهد. هوبره مناطق دشتی، مناطقی با حداقل دمای 10 درجه، با فاصله کمتر از مزارع، با تراکم پوشش 10-0 درصد را انتخاب می کند. صحت نقشه مطلوبیت زیستگاه بدست آمده با استفاده از الگوریتم میانگین هندسی فاصله و الگوریتم میانگین هارمونیک بدست آمد. برای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی از دو روش نظرات کارشناسان و امتیازات هر یک از متغیرهای زیست محیطی بدست آمده از تحلیل عامل آشیان بوم شناختی استفاده شد. نتایج حاصل از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مناطق مطلوب بیشتری را نسبت به روش تحلیل عامل آشیان بوم شناختی در برمی گیرد. استفاده از نظر کارشناسان برای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی با توجه به متکی بودن بر نظرات شخصی کارشناسان و تضاد بین نظرات نمی تواند مناسب باشد. استفاده از امتیازات بدست آمده از روش تحلیل عامل آشیان بوم شناختی این نقص را مرتفع می سازد. با این وجود به نظر می رسد که روش تحلیل عامل آشیان بوم شناختی از قدرت تفکیک کنندگی بیشتری برای ارزیابی زیستگاه برخوردار است.