طرح امکان سنجی استفاده از الگوی برنامه ریزی مشارکتی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده محله امامزاده عباس ساری

بافت های ناکارآمد و مسیله دار شهری بخش اعظمی از سطح شهرهای کشور را تشکیل می دهند. این بافت ها از یک سو از طیف گسترده ای از مشکلات کالبدی، عملکردی، ترافیکی و زیست محیطی رنج می برند و از سوی دیگر مهمترین پتانسیل درونی شهرها برای استفاده از زمین جهت اسکان جمعیت، تامین فضاهای باز و خدماتی در جهت توجه به توسعه درون زای شهرها محسوب می گردند. سابقه تاریخی نوسازی در کشور ما نشان می دهد که در بهسازی و نوسازی بافت های مسیله دار عموما از یک رویکرد استفاده شده است. بدین معنا که اغلب نمونه های انجام گرفته در کشور به صورت پروژه های محصول محور با رویکردی غالب با ماهیت از بالا به پایین یک جانبه و غیر مشارکتی بوده که موجب عدم مشارکت هماهنگی و همراهی شهروندان به عنوان استفاده کنندگان اصلی بوده و نهایتا در موارد بسیاری با جابجایی اجباری ساکنین فعلی و خروجی سازمان مسیول پس از اجرای پروژه خاتمه یافته است. این در حالی که در ادبیات نوین برنامه ریزی شهری توجه و تمرکز به بهره گیری از ظرفیت های مشارکتی اجتماع محلی امروزه جزیی از ماهیت فرایندهای برنامه ریزی شناخته می شود که در این بین الگوهای متفاوتی نظیر برنامه ریزی اجتماع محور و یا دارایی محور نیز مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهشی با درک اهمیت موضوع مشارکت مردمی در برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری، به معرفی رویکرد محله محور با نوسازی مشارکتی به عنوان نگرش نوین در بهسازی و نوسازی بافت های مسیله دار شهری در جهت تبیین رهیافت توسعه پایدار پرداخته است. پایه های اصلی این رویکرد مشارکت مردمی عدالت اجتماعی و توسعه همه جانبه می باشد. چنین رویکردی می تواند با تعیین جایگاه مردم و مشارکت دادن آنها در سرنوشت شهر و استفاده از خرد جمعی حس تعلق خاطر و سرزندگی به محل زندگی را در آنها تقویت نموده و آنها را در قبال اداره شهر مسیول نماید تا با حفظ هویت محلی مسایل و مشکلات را از ابعاد مختلف نظیر مقتضیات اقتصادی ( با استفاده از سرمایه های شهر)، اجتماعی (جلوگیری از نسری ناهنجاری به کل شهر)، فرهنگی (حفظ هویت محله)، اجرایی(اجرای نیمه متمرکز و از پایین به بالا)، مدیریتی (مدیریت مشارکتی با مشارکت دادن مالکین، سرمایه گذاران و نهادهای مسیول دولتی و عمومی با تشکیل سازمان و ایجاد دفتر محلی) کاهش دهد. همچنین روش مشارکتی سهامدار پروژه با رویکرد مشارکت و اتکا به منابع مردمی با مشارکت دادن مالکین و هدایت سرمایه های خرد، یکی از روش های مناسب جلب مشارکت مردمی است که در فرایند تحقیق بدان پرداخته شده است. شهر ساری دارای بافت و ساختار کالبدی، اجتماعی واقتصادی متفاوتی است که سیمای کالبدی و محتوایی شهر را تشکیل داده است بطوریکه در حوزه الگوی اسکان، چندین محله عرفی را شکل می دهند و محله امامزاده عباس نیز که محدوده این پژوهش را شامل می شود از جمله این محلات است که دارای ارزش مذهبی بالایی بوده و از سطحی معادل 139 هکتار و جمعیتی حدود 13997 نفر بر خوردار است. محله مزبور در حال حاضر دارای مشکلاتی نظیر فرسودگی کالبدی بافت، ریزدانگی و تفکیک غیر مجاز کمبود فضاها و خدمات شهری ، وجود فعالیت های ناسازگار آلودگی های بسیار محیطی و زیست محیطی و وجود ناهنجارهای اجتماعی می باشد. در این راستا در جهت ساماندهی به چنین بافت با ارزش مذهبی با توجه به انگیزه بالای سازمان های مربوطه محله امامزاده عباس به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب و تلاش شد تا با استفاده از داده های میدانی و بررسی های نظری ظرفیت های مشارکتی این محله جهت تحقیق فرایند نوسازی بررسی شود.