تقیه در سیره سیاسی و اجتماعی ائمه علیه السلام

موضوع مورد تحقیق در این رساله "تقیه در سیره سیاسی و اجتماعی ائمه علیه السلام" است، و مسأله آن این است که تقیه چه نقشی در سیره سیاسی و اجتماعی امامان معصوم علیه السلام داشته است؟ به این معنی که رعایت تقیه تحت چه شرایطی و به چه میزان مشی سیاسی و اجتماعی ائمه علیه السلام را تحت تأثیر قرار داده و ایشان را به عقب نشینی تاکتیکی در برابر خصم واداشته است؟ سوال های فرعی تحقیق عبارتند از: ا. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر امام علی علیه السلام چگونه بوده و در این زمینه، تقیه چه تأثیری در مشی سیاسی و اجتماعی آن حضرت داشته است؟ 2. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر امام حسن علیه السلام و روزگار امام حسین علیه السلام چه بوده و در این شرایط، تقیه چه تأثیری در مشی سیاسی و اجتماعی داشته است؟ 3. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر امام سجاد علیه السلام چگونه بوده و در این اوضاع، تقیه چه تأثیری در مشی سیاسی و اجتماعی آن بزرگوار داشته است؟ 4. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر روزگار صادقین علیه السلام از چه قرار بوده و در این وضعیت، تقیه چه نقشی در سیره سیاسی و اجتماعی آن دو امام معصوم علیه السلام داشته است؟ 5. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر دوران امام کاظم علیه السلام چگونه بوده و در این شرایط، تقیه چه تأثیری در مشی سیاسی و اجتماعی آن حضرت داشته است؟ 6. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر امام رضا و امام جواد علیه السلام از چه قرار بوده و در این شرایط، تقیه چه تأثیری در خط و مشی سیاسی و اجتماعی ایشان داشته است؟ 7. شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر عسکرین علیه السلام، چگونه بوده و در این زمینه، تقیه چه نقشی در سیره سیاسی و اجتماعی آن دو امام معصوم علیه السلام بر جای گذاشته است؟ فرضیه این پژوهش که در واقع می توان آن را پاسخ بدوی به همه سوال های فرعی دانست این است که: ائمه علیه السلام دارای مکتب و آرمان سیاسی و اجتماعی خاصی بودند که در راه عینیت بخشیدن به آن به عنوان یک وظیفه الهی نهایت سعی و تلاش خود را مبذول داشته و از هیچ کوششی فروگذار نمی کردند؛ لکن آنگاه که شرایط سیاسی و اجتماعی مساعد نمی گردید و نیروهای مخالف سد راه ایشان می شدند، به گونه ای که اصرار ورزیدن به ایده و آرمان خود جز به پیروزی مطلق خصم و تحمل ضرر و زیان جبران ناپذیر جبهه حق منتهی نمی شد؛ "تقیه" می کردند و در مقام عمل اقدامی علیه خصم انجام نمی دادند و حتی گاه از ابراز مواضع و دیدگاه سیاسی خود نیز به صورت علنی ابا می ورزیدند. اتخاذ چنین موضعی از سوی امامان معصوم علیه السلام که معقول ترین و منطقی ترین گزینه برای ادامه حیات سیاسی در آن شرایط بود، نه به معنای همسویی با نظام حاکم، بلکه در واقع نوعی تغییر تاکتیک علیه حاکمیت، به منظور رسیدن به اهداف مورد نظر خویش محسوب می شد، چنانکه فعالیت های بنیادین و دراز مدت ائمه علیه السلام نظیر تربیت شاگرد، ترویج مکتب اهل بیت علیه السلام و حمایت از جنبش های مکتبی تحت پوشش تقیه گواه صدق این مدعاست.