ازدهار و انهیار الحضاره فی القرآن الکریم

این پژوهش از منظر قرآنی به تبیین عوامل سقوط و بقای تمدن ها می پردازد و اسباب تأثیرگذار در رشد و انهدام تمدن های بشری در طول تاریخ و اجرای سنن اجتماعی الهی در حق آن ها به جهت گسترش فساد و بی عدالتی در این جوامع و ظلم آنان به یکدیگر را بررسی می کند. نویسنده قصد دارد با ذکر نمونه هایی از سقوط و هلاکت برخی تمدن ها مانند تمدن بزرگ فرعونیان، عوامل مختلف تأثیرگذار در سقوط و رشد آن ها از جمله: عوامل اقتصادی، دینی (اعتقادی)، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی سقوط و رشد تمدن ها را تبیین نماید. وی در سه فصل ابتدا مباحثی مقدماتی در زمینه مفهوم تمدن (حضاره) از جهت لغت، اصطلاح، شعرعربی و قرآن کریم ارائه کرده و سپس تعاریف دانشمندان غربی و مسلمان را از تمدن بیان می کند. سپس مفردات و واژه های مرتبط با واژه تمدن همچون مدنیت و فرهنگ و ارتباط این اصطلاحات و واژگان با یکدیگر را بررسیده، آن گاه مفهوم هلاکت را از لحاظ لغوی، اصطلاحی و قرآنی تحلیل و واژه های مترادف هلاکت را نیز معنا می کند. در فصل دوم به ترتیب عوامل مهم رشد و سقوط تمدن ها از دیدگاه قرآن کریم، سپس عوامل تقویت، پس از آن عوامل ضعف و در نتیجه: سقوط تمدن ها تجزیه و تحلیل می شود. نویسنده در همین زمینه الهی بودن تمدن، شاملیت (جامعیت) از جهت زمان و مکان، وحدت، ایمان، تقوا، عمل صالح، عوامل محیطی و جغرافیایی و عوامل اقتصادی را از عوامل رشد و تقویت تمدن ها و سپس اموری همچون: فساد، افساد، ظلم، اتراف، عدم شکر نعمت ها، شیوع گناهان و معاصی در جامعه و بی تقوایی را از اسباب مهم سقوط و هلاکت تمدن ها از دیدگاه قرآن کریم برشمرده و آیات متعددی را به عنوان دلیل و شاهد آورده و مفاد آن ها را به صورت اجمالی شرح می دهد. وی در فصل سوم به معرفی تمدن های مختلف بشری که ابتدا گسترش یافته و سپس بر اثر ظلم، بی تقوایی و گناه بسیار سقوط کرده اند می پردازد و شرح احوال و سرنوشت اقوامی مانند قوم و تمدن عاد، قوم و تمدن ثمود، قوم و تمدن سبأ و تمدن فرعونیان را که داستان و فرجامشان در قرآن کریم به صورت مفصل ذکر شده، بیان کرده و عوامل سقوط آن ها را ذکر می کند