بررسی تطبیقی "آیات امهات المومنین"

در آیات قرآن کریم، دو رویکرد نسبت به زنان پیامبر اسلام( مشاهده می شود، گاهی ستایش شده و زمانی مورد نکوهش قرار گرفته اند. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای به بررسی این مسأله از دیدگاه فریقین پرداخته است. قرآن کریم، با صراحت همسران پیامبر اسلام( را مادران مومنین نامیده است، و این احترام شامل تمام همسران آن حضرت می گردد اگرچه در زمان حیات ایشان از دنیا رفته باشند. قرآن همنشینی با پیامبر را سبب ارتقای مقام آن ها دانسته و احکام و ویژگی های خاصی برای آن ها قائل شده است؛ مثلاَ برای اعمال نیک آنان، پاداش مضاعف تعیین کرده است و ازدواج با ایشان را پس از پیامبر برای دیگران ممنوع کرده است. اما در برخی دیگر از آیات قرآن، بعضی از همسران پیامبر مورد نکوهش قرار گرفته اند؛ توقع بی جای آن ها، مسخره کردن و افشای راز، از مواردی است که توسط برخی از همسران پیامبر رخ داده و مورد نکوهش آیات قرآنی قرار گرفته است. این موضوع نشان می دهد که فضایل و امتیازات معنوی آن ها منوط به تقوا و اطاعت از خدا و رسول است، و در غیر این صورت، همسری پیامبر اثری برای آن ها ندارد. بررسی روایات فریقین و تاریخ صدر اسلام نیز نشان می دهد که برخی از همسران پیامبر( مرتکب اعمالی بر خلاف شأن همسری پیامبر شده اند؛ بی ادبی نسبت به پیامبر، شهادت دروغین علیه حضرت فاطمه( در محضر خلیفه، حسادت به مقام حضرت خدیجه(، و نیرنگ علیه یکدیگر، از مواردی است که در تاریخ ثبت شده است. خصوصاَ مخالفت های حفصه و عایشه با امیرالمومنین(، و آتش افروزی جنگ جمل توسط عایشه، نشان می دهد که همه همسران پیامبر را نمی توان عادل دانست. نتیجه این بررسی آن است که امهات المومنین، دو دسته هستند: بعضی از همسران پیامبر تا آخر در اطاعت خدا و رسول به سر برده و مصداق ستایش های قرآنی هستند؛ اما دسته دیگر از اطاعت خدا و رسول خارج شده و با اعمال ناشایست، خود را مصداق نکوهش های قرآن ساخته اند.