توضیح الحلقه الثالثه ج1 ق1 من تعریف علم الاصول الی نهایه بحث الامر

این پژوهش، شرحی بر حلقه سوم از جلد اوّل و نخستین قسمت از کتاب حلقات الاصول شهید سید محمّدباقرصدر است، که در آن از مبحث "تعریف علم اصول فقه" تا " اوامر" مطالبی از اصول فقه گنجانده شده است. نویسنده ابتدا با تعریف علم اصول فقه از منظر شهید صدر، اِشکال هایی را که ایشان بر این تعریف وارد می دانند، مرور می کند. آن گاه به موضوع علم اصول فقه اشاره کرده، اقسام حکم شرعی و شمول آن بر عالِم و جاهل را بررسی می نماید. وی در همین زمینه به تعریف حکم واقعی و ظاهری پرداخته، برخی اشکال های وارد شده بر کلمه "ظاهری" و احتمال عدم انطباق آن با حکم واقعی و لوح محفوظی را مطرح و به آن ها پاسخ می دهد. نگارنده در ادامه به تعریف امارات و اصول به عنوان ابزارهایی برای کشف حکم شرعی پرداخته، انواع امارات و اصول ظنّی و فرق بین اماره و اصل را از منظر شهید صدر بیان می کند. او با طرح دیدگاه های میرزای نایینی، آیت الله خویی و آخوند خراسانی در زمینه تفاوت بین اصول و امارات، به فرق های اقوال آنان می پردازد. تنافی بین احکام ظاهری و حکمت و علّت آن، وظیفه احکام ظاهری در تبیین شرع مقدّس اسلام، قول به تصویب درباره برخی احکام ظاهری و نقد آن از دیدگاه شهید صدر، از مباحث بعدی محسوب می شود، که در آن ها تفاوت نظریه های اصولی ایشان با اصولیین هم عصرخویش تبیین می شود. نگارنده در بخش دیگری به ماهیت قضایای حقیقیه و قضایای خارجی درباره احکام شرعی اشاره کرده، از این منظر به تفسیر ماهیّت احکام شرعی و اصول و امارات ظنّی از دیدگاه شهید صدر می پردازد. فرق میان قضایای حقیقی و خارجی و متعلّق احکام شرعی در این قبیل قضایا را نیز در ادامه این مبحث می خوانیم. مبحث بعدی این نوشتار، حجّیت قطع و ادلّه عقلی و نَقلی حجّیت آن است، که نویسنده به حجّیت قطع طریقی و موضوعی و جانشین شده اماره به جای قطع طریقی و موضوعی از دیدگاه شهید صدر پرداخته و انواع ادلّه شرعی را از منظر ایشان بررسی می کند. مباحثی مانند هیئت جمله و اقسام تام و ناقص آن، فرق جمله های انشایی و خبری و ثمره آن در علم اصول فقه، مبحث اوامر، ادواتِ طلب، مادّه و هیئت امر، بررسی اقوال مختلف اصولیین در دلالت داشتن امر بر وجوب و ثمره اختلاف نظر آنان در این زمینه، خاصیت اوامر ارشادی، جانشین شدن جمله های خبری به جای اوامر، دلالت جمله های خبری بر وجوب و مبحث نهی، همراه با و دیدگاه های اصولی شهید صدر در کتاب حلقات الاصول از دیگر مطالب مهّم این نوشتار محسوب می شود.