وضعیت راه های ایران در دوره صفویه

چکیده راهها از ضروری ترین ابزار ارتباطات در دوره های مختلف تاریخ بوده اند که از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز حائز اهمیت فراوان می باشند. برهمین اساس حکومت های مختلف توجه خاصی به امر راه و راه سازی داشته اند که می توان گفت این مسئله نشأت گرفته از موقعیت استراتژیکی ایران بوده است. دوره صفویان اوج توجه به راه و راه سازی در ایران پس از اسلام می باشد، زیرا این حکومت برای ایجاد تمرکز سیاسی و جلوگیری از قدرت های محلی و همچنین گسترش بازرگانی توجه ویژه ای به امر راه سازی داشته اند؛ که موضوع پژوهش حاضر می باشد که این امر در دوره شاه عباس اول به اوج خود رسیده و ساخت راه ها متداول گشت و کاروانسراها ی بین راه ها و نظام راهداری به صورت شبکه منظم ایجاد گردید.هدف پژوهش علاوه بر بررسی راه ها،به نظام راهداری و تامین امنیت جاده ها ،امکانات رفاهی و گسترش ارتباطات اقتصادی و فرهنگی صفویان می باشد ؛ که با رویکردی توصیفی و تحلیلی و با فیش برداری از کتاب های مختلف ا طلاعات گردآوری شده است .نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهدمسیر راه های ایران که در این دوره مورد استفاده قرار می گرفت اکثرا همان مسیرهای باستانی بود که متأثر از شرایط جغرافیایی و طبیعی و مرکزیت حکومت ها در ایران بود. در این زمان صفویان به منظور تسهیل در امر ارتباطات راه های جدیدی نیز احداث کردند و تمامی این مسیرها به وسیله شبکه منظمی از کاروانسراها، آب انبارها و راهدارخانه ها به یکدیگر مرتبط بودند، همچنین در این دوره با فتح قسطنطنیه توسط ترکان عثمانی و قطع راه ارتباطی در شمال و شمال غربی مرزهای ایران و همچنین تغییر پایتخت و انتقال آن به مرکز ایران و در کنار آن کشف راه های دریایی به هند و شرق آسیا و ورود اروپاییان و شرکت های آنها در سواحل خلیج فارس باعث شد تا مسیر ارتباطی و تجاری ایران به سمت آبهای آزاد خلیج فارس و دریای عمان تغییر یابد. علاوه براینگسترش روابط تجاری منجر به تبادلات فرهنگی میان ایران و دیگر ملت های آسیایی و اروپایی شدکه این مسیر تجاری جدید سود سرشاری را نصیب خزانه صفویان می کرد. واژگان کلیدی: صفویه، راه، ارتباط، کاروانسرا، تجارت ، ایران اسلامی .