بررسی ویژگی های مورفولوژیک و بیوشیمیایی ارقام گل داوودی (chrysanthemum morifolium)و تجزیه ارتباط آنها با نشانگرهای مولکولی

گل داوودی یکی از مهم ترین گیاهان زینتی است که علاوه بر گل بریدنی، به عنوان گیاه گلدانی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربردهای متعدد این گل در زندگی امروزی نیاز به یک برنامه اصلاحی برای افزایش تولید را سبب شده است. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی، ساختار جمعیت و تجزیه ارتباط 48 ژنوتیپ گل داوودی توسط صفات مورفولوژیک، بیوشیمیایی و مولکولی با استفاده از نشانگر aflp مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس تجزیه واریانس داده ها تمام صفات مورفولوژیک مورد بررسی به جز زمان ریزش گرده در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بیش ترین ضریب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی (بیش تر از 30 درصد) مربوط به تعداد گلچه زبانه ای، تعداد گلچه لوله ای، تعداد گل روی بوته، تعداد دستک، طول دمبرگ، تعداد برگ روی دمگل و تعداد روز تا مشاهده جوانه گل بود. بیش ترین درصد وراثت پذیری عمومی مربوط به زمان مشاهده جوانه گل، تعداد گلچه زبانه ای، طول ساقه و طول دمبرگ بود (بیش از 80%). از طرف دیگر کم ترین مقدار وراثت پذیری عمومی در صفت زمان باز شدن گلچه های لوله ای با 09/3 درصد مشاهده شد که این امر نشان از سهم بیشتر عوامل محیطی نسبت به ژنتیک در بروز تنوع و تغییرات فنوتیپی است. در تجزیه رگرسیون گام به گام برای صفت ماندگاری گلدانی به عنوان متغیر وابسته، هفت صفت ماندگاری گل روی بوته، طول گلچه زبانه ای، زمان پایان گرده افشانی، تعداد گل روی بوته، تعداد برگچه روی دمگل، قطر گل و زمان شکوفایی کامل وارد مدل شدند و مجموعاً 3/83 درصد از تنوع فنوتیپی ماندگاری گلدانی را توجیه نمودند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که استفاده از صفات مذکور برای شناسایی و انتخاب ژنوتیپ های برتر داوودی می تواند مفید باشد. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیک به روش حداقل واریانس وارد، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به چهار گروه تقسیم نمود. از طرف دیگر به منظور بررسی تنوع بیوشیمیایی بین ژنوتیپ های داوودی، رفتار فیزیولوژیک گلبرگ آنها بعد از برداشت و در زمان پیری مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه واریانس داده های بیوشیمیایی نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد ارزیابی شامل میزان رنگیزه در برگ (کلروفیل) و گلبرگ (آنتوسیانین و کاروتنوئید)، فعالیت آنزیم کاتالاز، غلظت پروتئین، پراکسیداسیون لیپید و پیری تفاوت قابل ملاحظه ای (در سطح احتمال یک درصد) وجود دارد. تجزیه خوشه ای بر اساس تمام صفات بیوشیمیایی اندازه گیری شده، کل ژنوتیپ ها را به سه گروه تفکیک نمود که ژنوتیپ-های گروه a با پیری دیرهنگام گلبرگ و وجود رنگیزه آنتوسیانین در گلبرگ متفاوت از بقیه ژنوتیپ ها بودند. در این پژوهش تعداد 25 ترکیب آغازگر مبتنی بر آنزیم های برشی ecori و msei برای تجزیه مولکولی استفاده شد. به طور متوسط هر ترکیب آغازگری 96/83 نوار چندشکل تولید کرد که دامنه ای از 33 تا 122 نوار چندشکل را شامل شد. میانگین 3/99 درصد برای درصد چندشکلی، 43/0 محتوای اطلاعات چند شکل، 45/0شاخص اطلاعاتی شانون و شاخص نشانگری 76/36 نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی زیاد بین ژنوتیپ های مورد ارزیابی بود. تجزیه خوشه ای صفات مولکولی بر اساس روش اتصال همسایگی و ضریب فاصله جاکارد، ژنوتیپ ها را به شش گروه تقسیم کرد. تغییرات ضریب فاصله جاکارد بین 46/0 تا 90/0 نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپ های مورد بررسی بود. از طرف دیگر همبستگی معنی-داری بین صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی با نشانگرهای aflp براساس آزمون مانتل مشاهده نشد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر در مجموع 14 ترکیب آغازگری با میزان بالای درصد چندشکلی (9/98 درصد)، محتوای اطلاعات چندشکل (49/0) و شاخص نشانگری (17/45) به عنوان قدرتمندترین ترکیبات آغازگری جهت تمایز و تفکیک ژنوتیپ-های داوودی شناسایی شدند، به طوری که می توان انتظار داشت در پژوهش های بعدی با استفاده از این ترکیبات بتوان به اطلاعات بیشتری دست یافت. تجزیه ساختار جمعیت 4 گروه را شناسایی نمود که در مجموع تعداد 18 ژنوتیپ در ارزیابی ساختار جمعیت، به طور مجزا به چهار گروه منتسب شدند و بقیه ژنوتیپ ها (30 ژنوتیپ) بین گروه های مذکور تداخل داشتند. از طرف دیگر با استفاده از نتایج تجزیه ارتباط برای 64 متغیر شامل صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی در کل 672 نشانگر مثبت و معنی دار شناسایی گردید. بیش ترین تعداد نشانگر معنی دار برای نسبت طول به عرض گلچه زبانه ای (26 نشانگر) و کم ترین تعداد نشانگر (2 نشانگر) برای صفت تعداد گلچه زبانه ای مشاهده شد. از طرف دیگر قوی ترین ارتباط (68 درصد)، بین قطر جوانه گل و دو نشانگر m-mcac/e-aac39 و m-ctt/e-aca1 برقرار بود. هم چنین نتایج پژوهش حاضر نشان داد که برخی از نشانگرها با بیش از یک صفت در ارتباط بودند. بنابراین نشانگرهای آگاهی بخش حاوی اطلاعات مفید مانند m-ctg/e-acc16، m-cac/e-aag95، m-cac/e-acg5، m-cag/e-aag72که همبستگی معنی داری با چندین صفت دارند، می تواند در برنامه های اصلاحی داوودی مورد استفاده قرار گیرد.