تجمع پایرن و آسیب شناسی آن در برخی بافت های حیاتی ماهی کپور معمولی (cyprinus carpio) در شرایط آزمایشگاهی

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) گروهی از ترکیبات موجود در نفت خام هستند که غیر قطبی و چربی دوست می باشند و در هر دو محیط آب شور و شیرین یافت می شوند. در دهه های اخیر، ارزیابی خطرات اکولوژیک ترکیبات pah با توجه به سمیت این ترکیبات، جهش های ژنتیکی، سرطان زایی، اختلال در فعالیت غدد درون ریز و همچنین پراکنش گسترده، پایداری محیطی بالا و تجمع زیستی در اکوسیستم های آبی، بسیار مهم و حیاتی می باشد. در تحقیق حاضر اثرات تجمعی ترکیب نفتی پایرن روی بافت های عضله، آبشش و کبد و همچنین میزان آسیب وارده به اندام های حیاتی آبشش، کلیه و کبد ماهی کپور معمولی (cyprinus carpio) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 50 عدد ماهی کپور معمولی را در معرض غلظت های 10، 50 و 100 میکرو گرم بر لیتر پایرن به شیوه غوطه وری قرار داده شد. در انتهای دوره آزمایشی 35 روزه به منظور بررسی تجمع پایرن در بافت های مختلف از ماهیان نمونه برداری شد. بیشترین میزان تجمع پایرن به ترتیب در بافت های کبد و آبشش و کمترین میزان در بافت عضله اندازه گیری شد. آسیب های بافتی عمده در آبشش از جمله، پرخونی، هایپرپلازی، s شکل شدن و چماقی شدن و در غلظت های بالاتر پایرن همجوشی و نکروز تیغه های آبششی مشاهده گردید. در بافت کبد واکوئولاسیون هپاتوسیت ها، پرخونی سینوزوئید ها، حضور ماکروفاژهای حاوی هموسیدرین و در غلظت های بالاتر پایرن هپاتوسیت های حاوی هسته های پیکنوزه، کاریولیز شده و نکروزه مشاهده شدند. در بافت کلیه در غلظت پایین پایرن کست های ادراری، پرخونی، دژنره شدن توبول ها و در غلظت های بالاتر پایرن ماکروفاژهای حاوی هموسیدرین، دژنره شدن توبول ها با شدت بیشتر و نکروز در بخش های مختلف مشاهده گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که پایرن در کوتاه مدت آثار منفی بر هموئوستازی، سلامت ماهی و فعالیت اندام های حیاتی بواسطه تغییرات بافت شناسی ایجاد نماید و در بلند مدت اثرات شدیدتری را ایجاد می نماید.