بررسی نقش سیاست های منطقه ای برنامه های توسعه بعد از انقلاب در تمرکززدایی تهران

کشور ما از جمله کشورهایی است که بر اساس سیستم متمرکز اداره می شود. در این نظام، مولفه های سیاسی- اقتصادی و اجتماعی بیشترین نقش را در نظام برنامه ریزی فضایی و توسعه کشور ایفاء می کنند و چون این مولفه ها در نقاط مختلف کشور به صورت هماهنگ ظاهر نمی شوند و لذا منابع و امکانات مورد نیاز مردم هم به طور یکسان در تمام نقاط جغرافیایی توزیع نمی شوند، در نتیجه نابرابری های منطقه ای افزایش یافته، باعث شکل گیری قطب های رشد و توسعه در تعدادی از مراکز می شود بگونه ای که تهران مهد این تمرکز محسوب می گردد. با چنین زمینه ای و ایجاد چنین عدم تعادلی در توسعه فضایی کشور، سیاستگذاری ها و برنامه ریزهای کشور رو به سوی مناطق کردند تا زمینه ای فراهم آورند که نابرابری و عدم تعادل منطقه ای کاهش یابد. اهداف مورد نظر در انجام این تحقیق عبارتند از: بررسی ابعاد مختلف سیاستگذاری های منطقه ای در برنامه های توسعه بعد از انقلاب، بررسی نقش سیاستگذاری های منطقه ای در تمرکززدایی تهران، شناسایی راهکارهای تمرکززدایی تهران در ابعاد کارکردی می باشند. لیک به منظور رسیدن به اهداف تحقیق با روش عمدتاً توصیفی – تحلیلی و تطبیقی- مقایسه ای متکی به شیوه کتابخانه ای و اسنادی به بررسی برنامه های توسعه بعد از انقلاب کشور پرداخته شده است تا میزان نقشی که در تمرکزگرایی کشور و بالاخص تهران داشته اند مشخص گردد. علاوه بر این با استفاده از روش موریس و شاخص بندی به بررسی سطح توسعه یافتگی مناطق کشور و میزان نابرابری میان آن ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق سطح بالای برخورداری و تمرکز امکانات در تهران و میزان فاصله ای آن با سایر نقاط کشور را نشان می دهد. بنابراین به بررسی عوامل اصلی که منجر به تمرکزگرایی تهران شده اند پرداخته شده است و در نهایت راهکارهای تمرکززدایی از تهران مد نظر قرار گرفته است. در نتیجه می توان گفت که تا زمانی که کشور ما با تمرکزگرایی سیاسی و تصمیم گیری مواجه است نمی توان گفت که به تمرکززدایی دست یافته ایم زیرا تمرکزگرزدایی اقدامی است چند بعدی و زمانی محقق می گردد که همه ابعاد آن همزمان با یکدیگر به عمل درآیند و نمی توان صرف انتقال پایتخت یا عملکردهای تهران و یا تمرکززدایی مالی به نتیجه رسید. بنابراین توجه به مشارکت مدیریت ها محلی و نهادهای مردمی و واگذاری اختیارات به آن ها با رویکرد حکمروایی خوب می تواند در کنار توجه به سایر ابعاد خلاء این بعد را نیز برطرف نموده و اقدامات و طرح های تمرکززدایی را به موفقیت برساند.