بررسی بیماریزایی قارچ ‎های lecanicillium longisporum و verticillium epiphytum روی شته‎ های sipha maydis وmetopolophium dirhodum در شرایط آزمایشگاهی

شته های غلات از مهم ترین حشرات آفت در تولید غلات در سراسر جهان محسوب می شوند. در دهه های اخیر کنترل بیولوژیک با استفاده از قارچ های بیمارگر حشرات، به عنوان جایگزین یا مکمل آفت کش های شیمیایی برای کنترل شته-ها توسعه یافته است. در تحقیق حاضر بیماریزایی قارچ های lecanicillium longisporum و verticillium epiphytum روی دو گونه از شته های غلات، sipha maydis و metopolophium dirhodum در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. جدایه قارچی که از روی تریپس پیاز، thrips tabaci، در مشهد جمع آوری شده بود، بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی به عنوان گونه v. epiphytum شناسایی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که قارچ v. epiphytum رشد، اسپورزایی و سرعت جوانه زنی نسبتا بالایی دارد. شته s. maydis در مقایسه با شته m. dirhodum حساسیت بیشتری به قارچ های بیمارگر داشت. مقایسه دو گونه قارچ مورد مطالعه از لحاظ شاخص های lc50 و lt50 نشان دهنده بیماریزایی بیشتر قارچ l. longisporum نسبت به قارچ v. epiphytum روی شته های مورد مطالعه بود. باروری حشرات کامل شته های s. maydis و m. dirhodum در اثر تیمار با قارچ های مورد مطالعه به طور معنی دار کاهش یافت. پوره های سن دوم شته s. maydis در مقایسه با حشرات کامل نسبت به قارچ های بیمارگر مورد مطالعه حساس تر بودند. نتایج زیست سنجی در غلظت های زیرکشندگی قارچ l. longisporum نشان دهنده تاثیر معنی دار آن روی رشد، تولیدمثل و شاخص های جدول زیست باروری شته s. maydis بود. در تحقیق حاضر برای اولین بار تاثیر قارچ های بیمارگر روی شاخص های جدول زیست باروری شته بررسی شد و نشان داده شد که نرخ ذاتی افزایش (rm) شته s. maydis در تیمار 103 کنیدی بر میلی لیتر قارچ در مقایسه با شاهد به طور معنی داری کاهش یافت. مشاهدات میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که ترتیب وقایع در آلودگی شته s. maydis توسط قارچ l. longisporum شامل چسبیدن کنیدی ها به کوتیکول، جوانه زنی کنیدی ها و تشکیل لوله تندش، رشد هیف-های منشعب روی سطح بدن، تشکیل اپرسوریوم در انتهای لوله تندش (و احتمالا نفوذ به کوتیکول) و اسپورزایی روی سطح بدن می باشد. کنیدی های قارچ توسط موهای بلند و متراکم سطح بدن شته s. maydis گرفتار شده و به آنها چسبیدند، جوانه زدند و لوله های تندش به سمت کوتیکول جهت گیری کردند. در تحقیق حاضر آزمایشات زیست سنجی روی گیاه کامل انجام شد. این مطالعه اولین گزارش بررسی حساسیت شته s. maydis به قارچ های بیمارگر و بیماریزایی قارچv. epiphytum روی حشرات می باشد. نتایج این تحقیق موید آن است که قارچ های بیمارگر l. longisporum و v. epiphytum پتانسیل کاربرد در برنامه های کنترل بیولوژیک آفات را دارند و لذا تحقیقات بیشتر روی کارآیی این بیمارگرها در شرایط گلخانه و مزرعه توصیه می گردد.