بازتاب سیره و شخصیت اهل بیت (علیهم السلام)در متون ادبی و عرفانی تا پایان قرن هفتم

در طول تاریخ و حیات فرهنگی انسان، کاروان شعرو ادب، پویا و همپا با دانش و معرفت بشری در حرکت بوده و بسیاری از رویدادهای سیاسی، اجتماعی، اعتقادات مذهبی و شخصیت های برجسته را در خود پرورانده و به زمان ما آورده است. نگارنده در این اثر، با عنوان «بازتاب سیره و شخصیت اهل بیت در متون ادبی و عرفانی از آغاز تا پایان قرن هفتم » می کوشد تا با کاوش و پژوهش در لابه لای کتب و دیوان ها، عبارات و اشعاری که همانند آب زلال، تشنگی معرفت طلبان را بر طرف می کند ، شناسایی نماید وسیره و شخصیت اهل بیت– علیهم السلام- و اصول عقیدتی و شعائر و برخی اصطلاح های شیعی را که از آغاز تا پایان سده هفتم بر زبان شاعران و نویسندگان جاری شده و در دیوا ن هایشان موجود بوده، بیابد و آنها را بازگوید. کار این اثر، ابتدا با شناسایی متون ادبی و عرفانی دوره های مورد نظر آغاز گردید و سپس به تدریج با تأنی و استقصایی گسترده، یادداشت های شعری و نثری فراهم گشت. پس از تنظیم یادداشت ها، نخست عناوین براساس نام اهل بیت و رعایت تقدّم زمانی آنان و موضوعات و مفاهیم مطرح شده در خصوص آن بزرگواران دسته بندی گردید. آنگاه با رعایت ترتیب تاریخی کتب و دیوان های مورد نظر، شواهد آن ها ذکر و تحلیل و نتیجه گیری شد. برخی از متون نظم و نثری که در این اثر، بیشتر از شواهد آن ها بهره گرفته شده است عبارتند از: آثار سنایی، عطار و مولوی، دیوان های ناصر خسرو و قوامی رازی، کیمیای سعادت، کشف الاسرار، کشف المحجوب، رساله قشیریه و روض الجنان. از مجموع نتایج به دست آمده، در آثار منثور بیشتر به موضوعات: علم و کرامات، خداشناسی، گزاردن حق صحبت، فقر، زهد، خوف، سخاوت، صدقه، حج، کظم غیظ، عبادت و دعا، و در آثار منظوم بیشتر به موضوعات و مفاهیمی چون مناقب حضرت علی- علیه السلام- ولایت و غدیر، ذوالفقار، خمسه طیبه و تولا پرداخته شده است.