نقش تسهیل کنندگی گیاه پرستار کنار (ziziphus spina- christi l.will.) بر ایجاد جزایر حاصلخیز و اثر آن بر جامعه گیاهی و خصوصیات خاک ناحیه رویشی صحرا- سندی در جنوب فارس

پدیده خشکی بعنوان ویژگی بارز دو سوم مساحت ایران و گسترش بیابان یکی از چالش های جدی در جهان و از جمله کشور ایران محسوب می شود. لذا برای کنترل این پدیده ها و احیاء مناطق بیابانی بایستی ضمن شناخت ویژگی های گونه های مقاوم از روابط بوم شناسی حاکم بر این مناطق استفاده نمود. در شرایط دشوار مناطق خشک و نیمه خشک، خرد زیستگاه مناسبی در زیر تاج پوشش گیاهان پرستار ایجاد می شود که علاوه بر تامین رطوبت و دمای مناسب، شرایط خاک را به صورت ایجاد جزایر حاصلخیز جهت استقرار و رشد سایر گیاهان فراهم می آورد. این تحقیق به منظور بررسی اثر کُنار بر ویژگی های خرد اقلیم و خاک زیر سایه انداز در کُنار زارهای جنوب فارس انجام گرفت. برای نمونه برداری پارامترهای خاک بصورت تصادفی 9 درخت کُنار با سایه انداز بزرگ، متوسط و کوچک انتخاب و با حفر گودال، نمونه خاک از عمق 0-15 و 15-30 سانتی متری در سه شعاع آن انجام گرفت. برای نمونه برداری پارامترهای اقلیمی 20 درخت با سایه انداز بزرگ به صورت تصادفی انتخاب و اندازه گیری ها انجام شد. برای نمونه برداری پارامترهای گیاهی از هر طبقه سایه انداز به صورت تصادفی 6 درخت کُنار انتخاب و همه پارامترهای اندازه گیری شده در زیراشکوب با فضای بینابینی مقایسه شدند. تحلیل نتایج با نرم افزارهای spss ver.19، excel، past و tal انجام گرفت. نتایج حاکی از تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، شرایط میکروکلیمایی و پارامترهای اندازه گیری شده گیاهی در سایه انداز کُنار بود و اختلاف بین سایه انداز و فضای بینابین در پارامترهای خاک (ماده آلی، کربن آلی، سیلت، شن، رطوبت و هدایت الکتریکی)، پارامترهای میکروکلیمایی (دمای لحظه ای، درصد رطوبت هوا، ماکزیمم و مینیمم دمای شبانه روز) و پارامترهای گیاهی (تاج پوشش، تولید و شاخص تنوع گیاهان علفی) از نظر آماری در سطح 1% معنی دار بود. به طور کلی سایه انداز کُنار باعث افزایش کربن آلی، ماده آلی، شن، رطوبت و هدایت الکتریکی خاک، افزایش درصد رطوبت هوا و مینیمم دمای شبانه روز و همچنین افزایش تاج پوشش، تولید و تنوع گیاهان علفی منطقه شده است. لذا پیشنهاد می شود در مناطقی که کُنار از گیاهان بومی آن محسوب می شود به منظور کنترل پدیده بیابان زایی و استقرار اولیه سایر گونه های حساس از این گونه گیاهی چند منظوره و همیشه سبز استفاده شود.