شناسایی ویژگی های بارش و دما در سرزمین عراق

امروزه آب و هوا بی ثبات تر از گذشته شده است و چهره های خشن آن نسبت به گذشته رو به فزونی یافته اند. به نظر می رسد تغییراتی اتفاق افتاده است. همه چیز غیرقابل تصور و عجیب شده است. همه ساله چهره ی خشن هوا، بر زندگی انسان و سایر موجودات زنده تأثیرگذار است. اکثر اهالی مناطق غربی و جنوب غربی ایران از اثرات گرد و غبار بیگانه در سال های اخیر رنج برده اند. گرد و غبار نه تنها جان بسیاری از انسان ها را با خطر مواجه می سازد، بلکه باعث تخریب محیط زیست از جمله تخریب پوشش گیاهی نیز می شود. خشک شدن حدود چهل درصد از جنگل های بلوط در زاگرس مرکزی در سالیان اخیر به رخداد گرد و غبار نسبت داده شده است. این مسائل نشان می دهند که آب و هوا یک پدیده ی فرا منطقه ای و سیاره ای است. اگرچه در این پژوهش هدف بررسی پدیده ی گرد و غبار نیست، اما می توان دلایلی یافت که تا حدودی می تواند بر فزونی رخداد این پدیده نقش داشته باشند. از جمله ی این دلایل می توان به تغییرات آب و هوایی اشاره کرد که در سالیان اخیر به مسئله ی نگران کننده ای تبدیل شده است. در عرض های میانه جریان های جوی عموماً غربی هستند و این مسئله باعث شده است که این جریان ها قبل از آنکه به ایران برسند سرزمین عراق را بپیمایند. بنابراین هر گونه تغییرات آب و هوایی بر روی این سرزمین می تواند مستقیماً بر سرزمینمان، ایران اثر بگذارد. این مطالعه در نظر دارد به بررسی دو فراسنج بارش و دما به عنوان تأثیرگذار ترین فراسنج های آب و هوایی بر زندگی موجودات زنده، در سرزمین عراق بپردازد. به منظور این بررسی، از داده های شبکه ای پایگاه داده های آفرودایت برای فراسنج بارش، دانشگاه سانتاکلارا برای فراسنج دما و پایگاه مرکز ملی داده های ژئوفیزیک امریکا برای ارتفاع استفاده شد و مبنای تمام واکاوی ها در این پژوهش قرار گرفتند. داده های مورد استفاده برای واکاوی بارش و دما شامل سه ماتریس موقعیت جغرافیایی یاخته ها، داده های اصلی(بارش) و ماتریس تقویم بود. سپس به کمک نرم افزار "متلب" میانگین های سالانه، فصلی و ماهانه ی داده ها محاسبه گردید و 17 نقشه ی مکانی بارش و 17 نقشه ی مکانی دما، متشکل از یک نقشه سالانه، چهار نقشه فصلی و دوازده نقشه ماهانه با استفاده از روش "نزدیک ترین همسایگی" در محیط نرم افزار "سرفر" ترسیم گردید. همچنین به منظور واکاوی زمانی نخست میانگین وزنی داده های فراسنج بارش محاسبه و سپس 17 سری زمانی متشکل از سالانه، فصلی و ماهانه ترسیم گردید. و در نهایت معناداری روند این سری های زمانی با استفاده از روش ناپارامتری من- کندال در دو سطح اطمینان 95 % و 99 % مورد آزمون قرار گرفت. سرانجام این پژوهش نشان داد که سرزمین عراق دارای نظام بارشی و دمایی همگنی نیست. میانگین بارش سالانه در این سرزمین حدود 202 میلی متر است و میانگین دمای آن حدود 7/20 درجه ی سلسیوس می باشد. توزیع بارش و دما در سرزمین عراق نا یکنواخت است. دریافت بارش های شمال این سرزمین نسبت به جنوب آن بسیار فرق دارد. میانگین دمای سالانه ی جنوب این سرزمین نسبت به شمال بسیار بیشتر است. به نظر می رسد که عامل آن افزایش عرض جغرافیایی و تراکم رشته کوه ها در شمال آن باشد. همچنین از نظر واکاوی زمانی دو فراسنج بارش و دما نشان داد که دمای افزایش محسوسی داشته است اما بارش روند تقریباً ثابتی داشته است. همچنین نتایج حاصل از آزمون ناپارامتری من-کندال در سطوح اطمینان 95% و 99% نشان داد که در طول دوره ی آماری 57 ساله هیچ گونه روندی در بارش سالانه این سرزمین وجود ندارد و نتایج همین آزمون بر روی سری های زمانی دما نشان داد که، دمای سالانه ی عراق در طول دوره ی آماری50 ساله روند معنی دار و افزایشی داشته است. بزرگی افزایش دمای سالانه ی عراق حدود 1/1 درجه سلسیوس در هر صد سال است. به بیان دیگر در طی پنجاه سال گذشته دمای میانگین سالانه ی عراق حدود 7/0 درجه ی سلسیوس افزایش یافته است. در بین سری داده های فصلی دما، فصول گرم )بهار و تابستان( در سطح 95% روند معنی دار افزایشی از خود نشان می دهند. این در حالی است که روند دما در فصول سرد (پاییز و زمستان) در هر دوی سطوح اطمینان 95% و 99% هیچ گونه روند معنی داری مشاهده نگردید. در بین سری های زمانی ماهانه، روند دما در ماه های گرم سال (اردیبهشت، خرداد و تیر)، افزایشی و معنادار بوده است. این در حالی است که روند دمای ماه های اردیبهشت و تیر در هر دو سطح 95% و 99% معنادار بوده است.