طراحی دانشکد? معماری و فضاهای پیرامونی وابسته با رویکرد ارتقاء حس تعلق خاطر مکانی (نمونه های موردی: دانشکده های معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی تهران و دانشگاه علم و صنعت ایران)

تغییر یک فضا به مکان، هدف وجودی معماری است. یکی از گرایشات موجود در مطالعات مکانی، تحقیق بر روی مفهومی وابسته بدان تحت عنوان تعلق خاطر مکانی در زمینه های محیطی مختلف است. در دهه های اخیر علاقه مندی محققان به سوی مکان هایی که کاربری های متفاوت از سکونت گاه های دائمی دارند، سوق یافته است. گونه ای از این گرایشات به سوی فضاهای آموزشی دانشگاهی، مدارس و فضاهای پیرامونی وابسته بدان ها است که قابلیت تبلور مفاهیم مکان را به صورت بالقوه در خود دارند. پس از شناسایی و تشخیص این مشکل در اکثر قریب به اتفاق فضاهای آموزشی، تبیین عوامل موثر در شکل گیری حس تعلق خاطر مکانی در فضاهای آموزشی مدنظر قرار گرفته است. در این نوشتار برای پیشبرد این مهم، چهار فاز در دستور کار قرار گرفته است. در فاز نخست، تولید مدل نظری بنا به ادبیات موجود صورت گرفته و در فاز دوم، مدل نظری توسط محققان و متخصصان حوزه مربوطه مورد سنجش قرار گرفته و میزان اهمیت و اولویت مولفه های مستخرج در شکل گیری تعلق خاطر مکانی مد نظر قرار گرفته است. در فاز سوم بر مبنای مولفه های تعدیل گردیده از دیدگاه صاحب نظران با بهره از تکنیک دلفی، نقش هریک از مولفه ها در ایجاد حس تعلق خاطر در سه دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبای تهران، شهید بهشتی تهران و علم و صنعت ایران مورد سنجش قرار گرفته است. در ادامه در فاز چهارم بر مبنای داده های اکتسابی از سه دانشکد? مذکور، تحلیل داده ها انجام گرفته و راهکارهای موثر بر مبنای نتایج تحلیل ارائه شده است. نتایج اکتسابی از پژوهش حاکی از آن است که عوامل محیطی در شکل گیری و ارتقاء تعلق خاطر در فضاهای آموزشی تأثیر دارد. این تأثیر در دو حالت، یکی با قابلیت مستقیم است که ترکیب و تجمیع مولفه های موثرتر محیطی که در رأس آنها فعالیت ها، شناسائی و تعیین هویت فضایی و زیبائی شناختی محیطی قرار دارند، در شکل گیری تعلق خاطر از طریق محیط تأثیر می گذارند؛ در حالت غیر مستقیم نیز عوامل ادراکی و حضور معنا و نشانه با ایجاد تصویر ذهنی و معنا دهی به محیط در شکل گیری تعلق خاطر خصوصاً در فضاهای آموزشی نقش موثری ایفا می کنند. در پایان نیز بر مبنای داده های تحقیق، راهکارهای طراحی پیشنهادی در طرح معماری پروژه پیاده شده است.