نقد و تحلیل اشعار پرویز خائفی

پرویز خائفی شاعر، نویسنده و ادیب معاصر در سال 1315(هـ .ش) در شیراز متولد شده است. وی نوه میرزا اسماعیل خائف، عالم دینی و شاعر معروف شیرازی است. خائفی تحصیلات مقدماتی خود را در شیراز به پایان برد و برای ادامه تحصیل وارد دانشکده ادبیات همین شهر شد. در سال 1339شمسی، به دریافت لیسانس ادبیات فارسی نایل شد و به تدریس در دبیرستان های شیراز اشتغال ورزید. سپس برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در سال 1342شمسی، دانشنامه خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران اخذ کرد و برای ادامه تدریس به شیراز بازگشت و به مدت چهل سال به این شغل ادامه داد. خائفی هم زمان، شعر و نویسندگی را از هفده سالگی آغاز کرد و هم اکنون صاحب آثار متعددی در زمینه های متفاوت است. آثار وی را می توان به دو بخش شعر و فعالیت های پژوهشی تقسیم کرد. اشعار خائفی دو بخش کلاسیک و نیمایی را در برمی گیرد و محور اصلی آثار پژوهشی او حافظ و حافظ پژوهی است. خائفی از منظر صور خیال شاعری نوآور و ترکیب ساز است. شعرهایش عاطفی و بی پیرایه هستند. او در زبان شعر خود، از سنت و الگوی کهن غافل نبوده و در عین حال، سادگی و فاخر بودن ویژگی اشعارش محسوب می شود. در سطح ادبی، قوّت شعری وی در آرایه هایی مانند واج-آرایی، سجع، جناس، تناسب، ایهام، حسن تعلیل و... نمود بیشتری داشته است. در حوزه بیان، گاه از تشبیهات بکر و تازه استفاده کرده است. در عین حال، استعارات و مجاز و کنایات شعر او بیشتر بر بنیادهای ایماژهای تکراری بنا شده اند. مضامینی که خائفی برای اشعار خود برگزیده حاوی درونمایه هایی است که اغلب سرشار از اندوه و یأس یا عشق و امید هستند. سروده های رمانتیسمی و رمانتیک اجتماعی و درون-گرایانه، در قالب های مختلف، در آثار او به چشم می خورد. در این پایان نامه که به نقد و تحلیل اشعار خائفی اختصاص دارد ابتدا به شناخت زندگی و آثار وی پرداخته شده و سپس، ویژگی های زبانی و ادبی اشعار او با توجه به مجموعه های شعری وی مشخص شده است. ارزیابی و نقد ویژگی های ادبی و بلاغی شعر وی شامل آرایه ای بدیعی و صورخیال در ادامه آمده و آنگاه، برخی مضامین اشعار او ارزیابی و تحلیل شده و تأثیرپذیری وی از شاعران دیگر نیز در بخش پایانی این پژوهش، باز نموده شده است. می توان گفت خائفی در میان شاعران معاصر جایگاه نسبتاً مطلوبی دارد و همچنان که از شاعران پیشین و معاصر خود تأثیر پذیرفته بر شاعران پس از خویش نیز تأثیر گذاشته و این خود، نشانه قوّت طبع و خلاقیّت اوست به طوری که نمی توان او را مقلّد صرف محسوب داشت.