مدل سازی نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت زرینگل با استفاده از مدل ریاضی

در سال های اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی، مدیریت سفره های آب زیرزمینی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اینکه آبهای زیرزمینی یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت در محدوده مطالعاتی زرین گل می باشد، لذا توجه به امر مدیریت در این آبخوان بسیار حائز اهمیت می باشد. در این تحقیق، به منظور مدیریت آبخوان زرین گل واقع در استان گلستان از نرم افزار gms7.1 استفاده شد و شبیه سازی کمی آبخوان در دو حالت پایدار و ناپایدار انجام شد. با توجه به بیلان آب زیرزمینی محاسبه شده برای آبخوان، پارامترهای وروردی و خروجی به مدل کمی تعریف شد. از این رو، پس از تهیه مدل مفهومی منطقه مورد مطالعه و تبدیل آن به مدل عددی، واسنجی مدل در حالت پایدار، با هدف تدقیق ضریب هدایت هیدرولیکی برای اردیبهشت 89 انجام شد و در شرایط ناپایدار نیز با توجه به آمار و اطلاعات موجود و تنش های وارد برسیستم، مدلسازی برای یک دوره 5 ساله (سال آبی 88-1383) با تنش های فصلی صورت گرفت و تغییرات تنش ها در طول هر دوره به شکل ثابت یا خطی فرض شد. این مرحله از مدلسازی نیز با هدف تدقیق ضریب آبدهی ویژه و تغذیه ناشی از بارندگی در منطقه مطالعاتی مورد واسنجی واقع شد. انطباق قابل قبول داده های مشاهداتی و محاسباتی در دوره صحت سنجی نیز، قابلیت مدل را در پیش گویی کمیت و کیفیت آب زیرزمینی تأیید نمود و نتایج مدل کمی در قالب پهنه بندی نشان داد که توزیع هدایت هیدرولیکی در منطقه مورد مطالعه بین 8/12 تا 1/178 متر در روز و ضریب آبدهی ویژه بین 07/0 تا 09/0 متغیر می باشد و حساسیت مدل نسبت به تغییرات هدایت هیدرولیکی بیشتر از ضریب آبدهی ویژه می باشد. پس از اطمینان از صحت مدل تعیین شده، با توجه به حساسیت مدل نسبت به پارامترهای مختلف، به منظور بهبود مدیریت آبخوان در سال های آتی دو سناریو مطرح گردید. اولین سناریو با هدف افزایش بهره برداری از آبخوان زرین-گل و تعیین حداکثر مجاز برداشت از آبخوان در فصول خشک سال انجام شد. نتایج حاصل از اجرای مدل مشخص نمود که در شرایط کنونی تقریباً از حداکثر توان سفره آب زیرزمینی استفاده می شود و در صورت امکان بایستی از حفر چاه های جدید و نیز افزایش برداشت جلوگیری به عمل آید. هم چنین ممنوعیت های لازم در نواحی مرکزی و جنوبی دشت که از حساسیت های بالاتری نسبت به سایر نقاط آبخوان برخوردارند، صورت گیرد. در دومین سناریو نیز، با هدف تعیین میزان افت سفره آب زیرزمینی در صورت کاهش میزان بارش در منطقه مطالعاتی معلوم گردید که در صورت کاهش 10 درصدی مقادیر بارش در فصل بهار، سطح آب زیرزمینی تا حدود 17 سانتی متر افزایش افت خواهد داشت، که نسبت به افت در تابستان مقدار بیشتری می باشد.