تحلیل ساختار کالبدی – فضایی بافت فرسوده شهری در راستای بهسازی و نوسازی (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر دوگنبدان

بسیاری از بافت های سنتی که زمانی مایه افتخار و مباهات شهرها بوده اند در حال حاضر در معرض فرسایش و تخریب قرار گرفته اند. بخش مهمی از جمعیت آن مناطق جابجا شده اند و میراث فرهنگی، تاریخی و اجتماعی مختص محله های تاریخی از بین رفته و یا در حال تخریب هستند. بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی، برخورداری نامناسب از دسترسی سواره، تأسیسات، خدمات و زیرساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند. بافت فرسوده شهر دوگنبدان هم از این قاعده مستثنی نیست. در حال حاضر با ساخت و سازهای وسیع شهر در مناطق دیگر، بافت های فرسوده شهر در حال تبدیل شدن به مناطق مخروبه شهر می باشند. در پژوهش حاضر که از نظر هدف، کاربردی، از لحاظ روش تحقیق، توصیفی و همبستگی و شیوه گردآوری اطلاعات در آن، کتابخانه ای – میدانی (توزیع 400 پرسشنامه بر اساس روش کوکران) است، هدف، ، بررسی و تحلیل ساختار فضایی و کالبدی بافت فرسوده شهر دوگنبدان به منظور ساماندهی، نوسازی و بهسازی و احیاء بافت قدیم و فرسوده شهری است. تا بر این اساس، شرایط و زمینه های دستیابی به توسعه پایدار شهری در بافت قدیم و فرسوده شهری فراهم آید. اطلاعات جمع آوری شده نیز با استفاده از نرم افزارهای spss و excel مورد آزمون و تحلیل قرار گرفته اند و جهت تحلیل عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و خارجی (تهدید ها و فرصت ها) موثر بر وضعیت بافت فرسوده شهر دوگنبدان و نوسازی و بهسازی آن، از مدل تلفیقی swot- ahp بهره گرفته شده و برای ترسیم نقشه ها نیز از نرم افزار arc gis (arc map) استفاده شده است. همچنین از نرم افزار expertchoice برای وزن دهی شاخص ها بهره گرفته شده است. بر اساس نتایج تحقیق، در گروه نقاط قوت، تهیه طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده(وزن نهایی، 315/0)، وجود تجهیزات شهری شامل: آب، برق؛ گاز و ...(وزن نهایی، 274/0) و امکان دسترسی آسان به بازار و سایر نقاط شهر (وزن نهایی، 163/0) به ترتیب مهمترین نقاط قوت و بالا بودن میزان بیکاری (وزن نهایی، 284/0)، پایین بودن میزان درآمد (وزن نهایی، 195/0) و معابر نامناسب (وزن نهایی، 158/0) به ترتیب مهمترین نقاط ضعف هستند.در عین حال واقع شدن در شهر نفت خیز دوگنبدان (وزن نهایی، 41/0)، نزدیکی به مراکز خرید شهر (وزن نهایی، 184/0) و وجود مناطق سکونتگاهی در اطراف بافت (وزن نهایی، 123/0) به ترتیب مهمترین فرصت های محدوده ی مورد مطالعه، همچنین هجوم روزافزون مهاجران به بافت(وزن نهایی، 349/0)، نگرش منفی سایرین نسبت به سکونت در این بافت(وزن نهایی، 216/0) و عدم توجه به مشارکت مردم (وزن نهایی، 198/0) از جمله مهمترین تهدیدهای محدوده مورد مطالعه در جریان ساماندهی، نوسازی و بهسازی به شمار می آیند. همچنین نتایج بدست آمده از بکارگیری مدل تحلیل سلسله مراتبی ahp نشان می دهدکه از نظر شاخص های مورد بررسی، محله سادات دارای بیشترین امتیاز (0.575)، و بعد از آن محلات لبنان و رادک به ترتیب با (0.370) و (0.055) رتبه دوم و سوم را در بین محلات سه گانه بافت فرسوده شهر به خود اختصاص داده اند.