مطالعه بافت شناسی دستگاه ادراری شتر نر یک کوهانه در سطح میکروسکوپ نوری و الکترونی عبوری (tem)

شتر یک کوهانه یکی از منابع مهم تامین مواد غذایی و شیر در بسیاری از نقاط جهان است. شتر دارای مزایای آناتومیک، فیزیولوژیک و رفتاری منحصر به فرد برای زنده ماندن در آب و هوای گرم است. تولید ادرار بسیار غلیظ، سازگاری مهمی برای زندگی در آب و هوای گرم است. در مطالعه حاضر، دستگاه ادراری از شش شتر نر بالغ در محدوده سنی 7 تا 11 سال برداشته شد. حجم کلیه و قسمت های مختلف آن (کورتکس، مدولا و لگنچه) با استفاده از روش کاوالیه به صورت مجزا برآورد شد. علاوه بر این، دانسیته حجمی و حجم کل لوله ها، گلومرول ها و بافت همبند بینابینی در کورتکس کلیه تخمین زده شد. برای محاسبه تعداد گلومرول ها از روش دایسکتور فیزیکی استفاده شد. اندازه متوسط گلومرول در هر کلیه نیز تخمین زده شد. ساختار بافتی کلیه با میکروسکوپ نوری و الکترونی عبوری مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی بافت شناسی میزنای و مثانه، از قسمت بالا، وسط و پایین میزنای و راس، بدنه و گردن مثانه نمونه گیری شد. مقاطع بافتی پس از آماده سازی با رنگ هماتوکسیلین-ائوزین، ماسون تری کروم، ورهوف و پریودیک اسید شیف رنگ آمیزی شدند. میانگین حجم کلیه راست و چپ به ترتیب 29/718 و 71/724سانتیمتر مکعب بود. میانگین دانسیته حجمی کورتکس، مدولا و لگنچه به ترتیب در کلیه راست51/45، 18/53و 16/1 و در کلیه چپ 78/47، 09/51 و 95/0 بود. توانایی تغلیظ ادرار با ضخامت نسبی مدولا ارتباط دارد. دانسیته حجمی لوله ها، گلومرول ها و بافت بینابینی به ترتیب در کلیه راست 92/0، 05/0 و 03/0 و در کلیه چپ 94/0، 04/0و 03/0بود. میانگین تعداد کل گلومرول ها در کلیه راست و چپ به ترتیب106 ×17 و 106 ×73/17تخمین زده شد. در شتر تعداد گلومرول های کلیه تاثیر مستقیم بر توانایی تولید ادرار غلیظ ندارد. لوله های پیچیده نزدیک مسئول بازجذب 87% از آب تصفیه شده در گلومرول هاست. لوله ها با اپیتلیوم مکعبی ساده پوشیده شده بودند. سطح راسی لوله های پیچیده نزدیک با تعداد زیادی میکروویلی های میله ای شکل پوشیده شده بود. تصاویر میکروسکوپ الکترونی نشان داد که سیتوپلاسم سلول های لوله های پیچیده نزدیک حاوی واکوئل ها و وزیکول های اندوسیتوزی کوچک و بزرگ در قسمت راسی بود. در سیتوپلاسم تعداد زیادی میتوکندری با اشکال و اندازه های مختلف وجود داشت. حاشیه مسواکی سلول ها بلند، فراوان و گسترده بود. لوله های پیچیده دور مجرای وسیع تری نسبت به لوله های نزدیک داشتند. سلول های لوله های پیچیده دور مکعبی و فاقد حاشیه مسواکی بودند. سیتوپلاسم قاعده ای حاوی تعداد زیادی میتوکندری های کشیده و طویل بود. وزیکول های اندوسیتوزی در این سلول ها مشاهده نشد. لوله های جمع کننده دارای دو نوع سلول بود، سلول های تیره و سلول های روشن. سلول های روشن از سلول های تیره بزرگتر بودند. در این مطالعه مثانه تعداد زیادی فورنیکس های ویژه داشت که ارتباط نزدیکی با هرم های کلیه داشتند. در مطالعه بافت شناسی میزنای، مخاط میزنای بوسیله اپیتلیوم چین خورده ترانزیشنال پوشیده شده بود. در لامینا پروپریا رشته های کلاژن، الاستیک و تعداد زیادی انتهای اعصاب مشاهده شد. سلول های جامی، غدد موکوسی زیر مخاط و عضله مخاطی در میزنای دیده نشد. لایه عضلانی از عضله صاف تشکیل شده است. لایه ادوانتیس از بافت همبند سست همراه با عروق خونی و لنفی و انتهای اعصاب تشکیل شده است. قطر متوسط میزنای و به تبع آن ضخامت لایه عضلانی و لایه ادوانتیس در قسمت فوقانی بیشتر از قسمت پایینی بود (05/0 p ?). تفاوت قابل توجهی بین نقاط مختلف میزنای در سمت چپ و راست وجود نداشت. سطح مخاطی مثانه توسط اپیتلیوم ترانزیشنال چین خورده ای پوشیده شده بود. کلاژن و فیبرهای الاستیک، عروق خونی و لنفاوی زیادی در لامینا پروپریا وجود داشت. عضله مخاطی دیده شد که متشکل از دستجات طولی عضله صاف بود .لایه عضلانی از عضله صاف تشکیل شده بود که در جهات مختلف آرایش یافته بودند. لایه ادوانتیس از بافت همبند سست به همراه عروق خونی، لنفی و انتهای اعصاب تشکیل شده بود. ضخامت متوسط اپیتلیوم و لامینا پروپریا در گردن مثانه بیش از بخش های دیگر بود و تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (05/0 p ?). تفاوتی بین سایر متغیرها در مثانه وجود نداشت. وجود فورنیکس های ویژه در لگنچه موجب ارتباط نزدیک بین ادرار موجود در لگنچه و بافت مدولا می شود. با عنایت به تحقیقات پیشین در مورد آناتومی و فیزیولوژی کلیه و یافته های تحقیق حاضر، می توان نتیجه گرفت که توانایی کلیه شتر در تولید ادرار غلیظ، در بخشی به دلیل مورفولوژی خاص لگنچه و مدولای کلیه است. کلمات کلیدی: شتر یک کوهانه، استریولوژی، tem، سیستم ادراری