تاثیر اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (edta) و اسید سیتریک بر گیاه پالایی مس و روی توسط سه رقم ذرت

در پژوهش حاضر تاثیر دو کلات اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (edta) و اسید سیتریک در کاهش آلودگی دو فلز مس و روی از یک خاک طبیعی آلوده از اطراف معدن مس سرچشمه کرمان توسط روش گیاه پالایی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه عامل نوع کلات، غلظت های مختلف کلات و نوع رقم ذرت (zea mays l.) در سه تکرار در سال 1391 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. کلاتهای مورد استفاده در سطوح غلظتی صفر، 75/0 و 5/1 میلی مول بر کیلوگرم خاک مورد استفاده قرار گرفتند. سه رقم ذرت مورد استفاده نیز شامل ارقام سینگل کراس 704، تری وی کراس647 و سینگل کراس677 بودند. نتایج نشان داد کاربرد هر دو کلات منجر به افزایش مقدار مس و روی قابل استفاده خاک شد، اما بیشترین غلظت مس قابل استفاده خاک (402 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) با کاربرد edta با غلظت 5/1 میلی مول بر کیلوگرم خاک در رقم تری وی کراس647 حاصل شد. کلیه شاخصهای رشدی ذرت از قبیل قطر ساقه، تعداد برگ، ارتفاع گیاه و شاخص میزان کلروفیل برگ بر اثر مصرف هر دو کلات کاهش معنی دار یافتند که این به دلیل بروز اثرات سمی مس و روی بر رشد گیاه بود. همچنین بیشترین جذب مس توسط اندام هوایی (871 میکروگرم در گلدان) و بیشترین مقدار کل برداشت مس از خاک (2/0 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) در رقم تری وی کراس647 با کاربرد 5/1 میلی مول بر کیلو گرم خاک کلات edta مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصله بیشترین جذب روی توسط اندام هوایی (77 میکروگرم در گلدان) نیز در رقم مذکور و در غلظت 5/1 میلی مول بر کیلوگرم خاک اسید سیتریک مشاهده گردید. با این وجود بیشترین مقدار کل برداشت روی (020/0 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) توسط رقم سینگل-کراس704 در غلظت 5/1 میلی مول بر کیلوگرم خاک edta مشاهده شد. بر اساس نتایج این پژوهش کاربرد edta در مقایسه با اسید سیتریک منجر به افزایش معنی دار مقدار مس و روی قابل استفاده خاک، جذب مس توسط ریشه، جذب روی توسط ریشه و اندام هوایی و همچنین مقدار کل برداشت مس و روی از خاک شد. همچنین ارقام تری وی کراس647 و سینگل کراس 704 به ترتیب بالاترین مقدار کل برداشت مس و روی از خاک را به خود اختصاص دادند. نتایج نشان داد تثبیت گیاهی مس و روی نقش مهمتری نسبت به استخراج آنها توسط ارقام ذرت داشت. از آنجایی که آلودگی مس در خاک مورد مطالعه از اهمیت بیشتری برخوردار بود، استفاده از رقم تری وی کراس647 و کاربرد edta با غلظت 5/1 میلی مول بر کیلوگرم خاک برای کاهش آلودگی مس و روی در این خاک توصیه می شود.