تدوین نظام مدیریت بهره برداری از منابع آب در بخش کشاورزی بر مبنای پارادایم حکمرانی

آب منبع طبیعی بسیار مهمی می باشد. آب تاثیر مهمی در زندگی و فرهنگ انسانی، کارکردهای فیزیولوژیک و فعالیتهای اقتصادی دارد. اما در تعداد زیادی از کشورهای درحال توسعه خصوصاً در مناطق خشک و نیمه خشک تقاضا برای آب بیش از منابع تامین کننده سنتی آب هستند این امر باعث بوجود آمدن مسائل در سرتاسر جهان شده است. در گذشته مسائل آبی از طریق مداخله گری های ابزاری و به صورت خاص از طریق فعالیتهای مهندسی و یا اندازه گیری شاخصهای بیو فیزیکی و یا اکولوژیکی و در حالت ایزوله از زمینه های اجتماعی صورت می پذیرفت. این درحالیست که حوزه مدیریت آب دارای ویژگیهای از جمله پیچیده بودن، عدم اطمینان، وابسته بهم، دیدگاههای چندگانه و جدل انگیز است که به این ویژگیها معضل منابع گفته می شود. درک معضل منایع به عنوان یک موضوع انسان ساز در طبیعت نیاز به درک بهتر همکاری و حکمرانی در امور انسانی را سبب شده است. از این رو این رساله بر اساس ویژگیهای مدیریت منابع آب قصد دارد چارچوبی مفهومی برای مدیریت پایدار منابع آب بر اساس پارادایم حکمرانی ارائه دهد. برای دستیابی به این هدف این رساله در 5 بخش سازماندهی شده است. این بخشها به صورت پی در پی فرایند تغییر از مدیریت به حکمرانی برای بهبود مدیریت آب در ایران ارائه می دهد. در بخش اولیه، از دو تئوری عقلانیت چندگانه و تئوری دمکراسی دال برای درک وضعیت فعلی مدیریت منابع آب استفاده شد. نتایج نشان داد، مدیریت سنتی منابع آب در ایران بر اساس عقلانیت چندگانه بوده است و این امر باعث شده بود مدیریت منابع آب به صورت پایداری صورت انجام بپذیرد. در عوض، در دوره مدرن آب فقط به وسیله دولت و در یک هژمونی بسته صورت گرفته و دیگر ذینفعان در مدیریت منابع آب شرکت نمی کردند که این امر باعث ایجاد بحران در مدیریت منابع آب گردیده است. در بخش دوم بر اساس نتایج بخش اول، تئوری مدرنیزه انعکاسی از مکتب فرانکفورت به عنوان یک تئوری اقتصادی- اجتماعی برای طراحی سیاستگزاری در مدیریت منابع آب انتخاب گردید. در این بخش این تئوری در دو جنبه هنجاری و توصیفی از طریق یک متا آنالیز بررسی گردید. سپس عناصر مدرنیته انعکاسی با مدرنیته اولیه در جنبه هنجاری مقایسه گردید. در مرحله بعد جنبه های توصیفی با عناصر مدیریت آب مقایسه شد. در بخش سوم، دیدگاه و رفتار ذینفعان در رابطه با آب و حفاظت از آب مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از تئوری رفتار برنامه ریزی شده برای بررسی نگرش، نیت و رفتار در رابطه با حفاظت از آب استفاده شد. برای دستیابی به این هدف در ابتدا به توسعه تئوری پرداخته شد و در این راستا سه سازه مفهوم خود، هنجار اخلاقی و خطر احساس شده به تئوری اضافه شد. اضافه بر آن چهار جهان بینی تئوری فرهنگی به تئوری رفتار برنامه ریزی شده اضافه شد. در مرحله چهارم بر اساس یافته ای مراحل قبل، چارچوبی جهت مدیریت پایدار آب طراحی و ارائه گردید و در نهایت در بخش پنجم به صورت خلاصه وظیفه ترویج کشاورزی در این چارچوب ارائه گردید.