بررسی تفسیر ابوحمزه ثمالی

چکیده قرآن مجید از آغاز نزولش به وسیله ی پیامبر و اوصیای معصوم او تبیین و تفسیر شده است و یاران او، پس از قرائت ده آیه و حفظ آن، به آموختن تفسیر آن، نزد پیامبر می پرداختند و پس از فراغت از تفسیر ده آیه، آموزش آیات دیگر را آغاز می کردند. پیامبر گرامی نخستین معلم و مفسر قرآن است. و پس از وی شاگرد برجسته اش امیرالمومنین علیه السلام دارای آن مسئولیت است. و به اعتراف تاریخ نگاران علم تفسیر، امیر مومنان آگاه ترین فرد در میان صحابه به تنزیل وتأویل بود. صحابه و تابعین دیگر هم به تفسیر می پرداختند. در میان صحابه تفسیر بیشتر به روش روایی بود و در دوره ی تابعین روش های تفسیری با گرایش های خاص گسترش بیش تری یافت. یکی از تابعین که در مکتب امام علی و فرزندانش رشد و بالندگی یافت؛ ثابت بن دینار مشهور به ابوحمزه ثمالی است، که تعدادی از روایات تفسیری اش به دست ما رسیده است. نوشته ی حاضر به روش توصیفی–تحلیلی و گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای و نرم افزاری، به بررسی کتاب تفسیری منسوب به ابوحمزه ثمالی، که توسط آقای عبدالرزاق محمد حسین حرز الدین جمع آوری شده است، پرداخته و در این پژوهش پیرامون این روایات به این نتیجه رسیده است که ایشان اولا؛ در تفسیر، از روش های اجتهادی، روایی، قرآن به قرآن استفاده کرده است. ثانیا؛ در تفسیر آیات از سبب نزول بهره برده، و آیاتی را که در شأن نزول اهل بیت است یادآور شده است.