بررسی سطوح پیچیدگی بندهای موصولی در کودکان فارسی زبان 3 تا 7 ساله

پیچیدگی زبانی همواره موضوعی بحث انگیز و قابل تأمل تلقی شده و فراوان به آن پرداخته شده است. بندهای موصولی در زبان های مختلف نیز به عنوان یکی از ساختارهای پیچیده زبانی تلقی می شوند و پردازش و بررسی پیچیدگی های آنها در زبان های مختلف نقش عمده ای در تحقیقات زبان شناسی و روانشناسی ایفا کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح پیچیدگی بندهای موصولی فاعل-فاعل، مفعول-مفعول، فاعل-مفعول و مفعول-فاعل بر روی 128 کودک از 5 مهدکودک شهرستان بابل در مقاطع سنی 3 تا 7 سال شامل 32 نفر در هر یک از 4 گروه سنی انجام شده است. بر این اساس ضمن مروری جامع بر ادبیات موضوعی مربوط، با استفاده از مدل ارائه شده، عبارات مرتبط با هر یک از بندهای موصولی استخراج شده و درک آنان از این جملات سنجیده شد. جهت سنجیدن میزان تسلط در درک این نوع بندهای موصولی در زبان فارسی آزمون های موازی شامل جملاتی از انواع بند موصولی به هر گروه سنی ارائه شد تا درک یا عدم درک آنها از این جملات مشخص گردد. به این منظور، به هر کودک جملات شامل بندهای موصولی مورد نظر به دو صورت مجزای خبری و پرسشی با روش های نشان دادن شکل، نشان دادن اشیای واقعی و یا درخواست برای اجرای یک فرمان ارائه شد. در مبحث تجزیه و تحلیل نتیجه های به دست آمده از آزمون های آنوا و آزمون های بررسی دوتایی بندهای موصولی یعنی توکی، شفه و ال.اس.دی استفاده گردید. براساس نتایج آزمون فرضیه اصلی در مورد درک کودکان 3 تا 7 ساله از انواع مختلف بندهای موصولی، نوع سوم کمترین نمره یا به عبارت دیگر کمترین درک را داشته و سپس به ترتیب نوع اول، نوع دوم و نوع چهارم می باشد. بنابراین نتایج تحقیق نشان دادند در تمامی سنین بند موصولی فاعل-مفعول کمترین نمره یا به عبارت دیگر بیشترین پیچیدگی و بند موصولی مفعول-فاعل بیشترین درک یا کمترین پیچیدگی را داشته است. در صورت کلی نتایج این پژوهش، سلسله-مراتب درک بندهای موصولی فارسی به صورت مفعول- فاعل < مفعول- مفعول < فاعل- فاعل < فاعل- مفعول تعیین شد، که این نتیجه با نتایج بدست آمده از پژوهش های رحمانی و دیگران(2011) روی زبان فارسی و دیسل و توماسلو (2005) در فراگیری زبان های انگلیسی و آلمانی، چن و همکاران (2010)، فدرنکو و همکاران(2011)، لین و بیور (b2006) و جیبسون (1998و 2000) همسو است. اما این نتیجه با نتایج بدست آمده از پژوهش های کاریراس و همکاران (2010) روی زبان باسک همسو نیست. ضمن اینکه این تفاوت پیچیدگی از طریق نظریه کونو، سلس مورسیا و لارسن فریمن(1999)، قابل توجیه نیست.