بررسی روان شناختی شخصیت های رمان شوهر آهو خانم

چکیده رمان شوهر آهو خانم اثر برجسته علی محمد افغانی است که با خلق شخصیت هایی پویا و توصیف اعمال و رفتار ظاهری و باطنی آن ها، بستر مناسبی برای بررسی این شخصیت ها از منظر عناصر روان شناسی اجتماعی ایجاد می کند. روان شناسی اجتماعی یکی ازشاخه های نو وپرکاربرد علم روان شناسی است که با تمرکز بر رفتار اجتماعی افراد، علل رفتار و اندیشه اجتماعی آن ها را بررسی می کند. در این پژوهش ابتدا درباره زندگی نامه افغانی، شخصیت ها و انواع آن اطلاعاتی داده شده است، سپس با تکیه بر عناصر روان شناسی اجتماعی چون «همرنگی با محیط»، «ناهماهنگی شناختی»، «پرخاشگری» و «عشق و وابستگی» به تحلیل شخصیت های اصلی این رمان پرداخته شده است.بر اساس این عناصر، شخصیت سیدمیران که در آغاز همرنگ با محیط و عقاید سابق خویش است، با حضور هما و تأثیرگذاری وی شیوه ای ناهمرنگ در پیش می گیرد.هما شخصیت متجدد رمان نیز، به جز در آغاز و به منظور مصلحت هایی چند، ناهمرنگ و تأثیرگذار بر دیگر شخصیت های رمان است. آهو تنها در چند مورد که در تلاش برای حفظ زندگی از دست رفته و بازگشت شوهر است، مجبور به ناهمرنگی می گردد.سید میران در آغاز آشنایی با هما تحت تأثیر نگرش تعهد به همسرش آهو از یک سو و ازدواج با هما از سوی دیگر، دچار ناهماهنگی شناختی می گردد؛ اما پس از ازدواج به شخصیتی بی توجه تبدیل می شود که تمام اوقات خود را صرف همراهی با هما می کند. ازدواج سیدمیران با هما و ایجاد ناهماهنگی شناختی در شخصیت های داستان، گاهی منجر به پرخاشگری نیز می شود.ناکامی عامل دیگری است که پس از ازدواج سیدمیران با هما، باعث ایجاد پرخاشگری در آهو می گردد.در این پژوهش، بحران میانسالی علت اصلی پیدایش دلبستگی شدید سید میران به هما شناخته شد. زندگی هما در کنار سید میران نیز ناشی ازفرصت طلبی وی به منظور رهایی از فشار اجتماع بر زنانی مطلقه چون اوست.هم چنین رمان شوهر آهو خانم با توصیف جزیی از اعمال و رفتار شخصیت ها می-تواند گزینه مناسبی برای شناخت تیپ شخصیتی شخصیت های اصلی آن (سیدمیران، آهو و هما) باشد؛ که بر اساس آن تیپ شخصیتی سـیدمیران برون گرا، حسی، فکـری، باسـاختار، تیپ شخصیتی آهو برون گرا، حسـی، فکری/احساسی، باساختار و تیپ شخصیتی هما برون گرا، حسی، فکری، منعطف به دست آمد. در پایان با توجه به شخصیت های اصلی رمان «شوهر آهو خانم» که زنان بودند و داستان حول محور آن ها می چرخید به زن و مسائل آن پرداخته شد.