بررسی اوضاع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دامغان در دوران قاجار

مرکز ایالت قومس (دامغان) با تمدن شش هزار ساله، یکی از شهرهای بزرگ و آباد شرق ایران محسوب می شد. عبور جاده ابریشم از یک سو و موقعیت جغرافیایی آن از سوی دیگر و همچنین رود بزرگ چشمه علی همراه با خاک حاصلخیز که باعث رشد و شکوفایی این شهر بود، همواره مورد توجه پادشاهان ایران باستان و خلفای مسلمین در قرون اولیه اسلام قرار گرفت. به دنبال هجوم مهاجمان خارجی و جنگ های متعدد داخلی از قرن چهارم تا قرن دهم هجری، شهر تخریب و بسیاری از مردمان آن کشته شدند به طوری که نشانی از آن شهر بزرگ و آباد نداشت. با روی کار آمدن سلسله قاجار که هم زمان با تحولات عمده جهان از نظر اکتشافات صنعتی، جغرافیایی و علمی که روابط دولت ها با یکدیگر را وارد مرحله تازه ای کرد که نویدبخش شکوفایی کشور و به تبع آن دامغان را در ابعاد مختلف می داد اما بنا به دلایل مهمی این اتفاق نیافتاد. با این وجود، دامغان به خاطر برخوردار بودن از موقعیت ممتاز و وجود کاروانسراهای متعدد بر سر راه مشهد و همچنین تاریخ و ابنیه پر افتخار، از اقتصاد نسبتا خوبی برخوردار بود. از نظر سیاسی و فرهنگی مردان بزرگی از این شهر به عنوان فرماندهان ارشد نظامی، نویسنده و عالم در دربار قاجار حضور نافذی داشتند. همچنین در دوره مشروطه، دامغان شاهد تحولات سیاسی، نظامی مهمی چون مبارزه مشروطه خواهان و قوای استبداد بود.