بررسی رفتار جمعی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد مبتنی بر حجم معاملات

رفتار جمعی سرمایه گذاران در بازار سرمایه نوعی تورش رفتاری است. منظور از رفتار جمعی در بازار سرمایه وضعیتی است که فرد بنا به دلایل منطقی یا غیر منطقی اطلاعات و تحلیل های شخصی خود را نادیده گرفته و اقدام به تبعیت و تقلید از تصمیمات دیگران می کند. این پدیده اثرات نامطلوبی همچون حباب، سقوط قیمت ها، تشدید نوسانات در قیمت سهام و مخدوش شدن روابط تعادلی قیمت ها و در نهایت حرکت بازار به سوی عدم کارایی را بدنبال داشته باشد. از این رو پژوهشگران و محققان حوزه مالی رفتاری از ابعاد مختلفی اقدام به مطالعه و بررسی این پدیده کرده اند. این تحقیق به روشی همانند روش هاچیچا و با استفاده همزمان از دو مدل استاندارد capm و هوانگ سالمون h و از رویکرد مبتنی بر حجم معاملات که یکی از جدیدترین روش ها و رویکردهای اندازه گیری و سنجش رفتار جمعی سرمایه گذاران است استفاده شده است. در ابتدا بر اساس مدل capm فرض می شود که حجم معاملاتی سهام یک شرکت درصدی از حجم معاملاتی کل بازار را تشکیل می دهد، لذا ابتدا ضریب حساسیت معاملات هر سهم نسبت به کل معاملات محاسبه شده و سپس حجم معاملات تورش دار مربوط به هر سهم و بازار از طریق جمع کردن انحراف معیار به هر یک از حجم ها محاسبه و مجدداً بر اساس مدل capm ضریب حساسیت تورش دار (بتای تورش دار) محاسبه می شود. معنا داری رابطه بین بتای تورش دار و بتای بدون تورش بعنوان وجود رفتار جمعی تعبیر می شود. در مرحله بعد با استفاده از مدل استاندارد هوانگ و سالمون درجه و شدت رفتار جمعی اندازه گیری می شود. برای این منظور از حجم معاملات روزانه در یک دوره زمانی 36 ماهه (مرداد ماه 1388 الی تیرماه 1391) استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران بدون در نظر گرفتن شرایط بازار و با نادیده گرفتن متغیرها و تحلیل های بنیادی جهت سرمایه گذاری و انتخاب سهام از عامل حجم بازار تبعیت می کنند که این امر سبب عدم کارایی بازار می گردد. علاوه بر این نتایج تحقیق نشان می دهد که پدیده رفتار جمعی در بورس اوراق بهادار تهران بصورت دائمی بوده و همچنین مستقل از شرایط بازار (رکود و یا رونق) صورت می گیرد.