تحلیل مردم شناختی میراث فرهنگی غیرمادی در فرآیند جهانی شدن (مطالعه فرش بافی کاشان و رابطه آن با آیین قالی شویان اردهال)

هدف از نگارش این رساله، پرداختن به موضوع مواریث فرهنگی غیرمادی ست که در سالهای اخیر توسط سازمان یونسکو به ثبت می رسند. از آنجا که این مواریث رفتارها، آیین ها، نمادها، دانش ها و مهارت ها را دربرمی گیرد، آنچنان که همه جوامع و گروهها و در برخی موارد افراد، آنها را بخشی از میراث فرهنگی خود می دانند، بسیار با اهمیت است. این مواریث از نسلی به نسل دیگر منتقل و بازآفرینی می شوند، حس هویت به ارمغان می آورند و احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می کنند. در این پژوهش مهارت فرشبافی کاشان و آیین قالیشویان اردهال که اخیرا در فهرست جهانی جای گرفته اند، از جهت عناصر تشکیل دهنده و نمادها، ارتباط با گذشته کشاورزی و دامداری، زوایای هنر سنتی و دینی، آداب، کارکردهای قالی و آیین ها، همچنین صور ذهنی و خاطرات ازلی انسان ها، مورد بررسی قرار گرفته اند. هنر فرشبافی و نمادهای بکار رفته در متن قالی کاشان توجه را به عنصر آب که برای مردمان مناطق کم باران از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است، جلب می نماید. در نظر آنان، فرش صورتی زمینی از باغ و بهشتی است که موضوعی کلیدی در فرهنگ ایرانی به شمار می رود و در اندیشه و عواطف مردم این منطقه نیز وجود داشته است. ارتباط فرش با آیین سنتی مذهبی قالیشویان که رکن اصلی در آن نیز، قالی ست، نشان از گرایش به طبیعت و احترام و وفاداری به سنتها و خاطرات اقوام کهن این سرزمین دارد. شادابی و سرسبزی، طراوت و پاکی، تقارن و نظم و پایبندی به عناصر قدسی در این مواریث، از اهمیت زیادی برخوردار است و مردمان این منطقه به سبب باورها و اعتقادات دینی، به آن شکلی الهی آمیخته با هنر سنتی بخشیده اند. نیز در فرآیند جهانی شدن و دنیایی که هرروز به سوی یکسان سازی فرهنگی پیش می رود، اقدام یونسکو در صیانت از این مواریث، پیامدهای مثبتی جهت حفظ تنوع فرهنگی خواهد داشت. کلیدواژه ها: میراث فرهنگی غیرمادی، جهانی شدن، ثبت جهانی، کاشان، مهارت فرش بافی، آیین قالی شویی