بررسی اوضاع اجتماعی آذربایجان از حمله مغول تا مرگ ابوسعید ایلخانی( با تاکید بر طبقات مختلف شهری)

آذربایجان عصر مغول یکی از ایالاتی بود که بیشتر نقاط ایران از نظر اقتصادی دوشیده شد تا ایالت سیاسی و اقتصادی مغولان آباد شود با حمله مغول این منطقه از نظر جمعیتی نزول کرده بود و یکی از ایالتهایی است که بیشترین نفرات مغولان در آن حضور داشت. با موج اول و دوم حمله مغول مراکز اقتصادی شرق کشورویران شد و این باعث شد مراکز اقتصادی شمال غرب کشور که با تدابیر بزرگان آسیب کمتری دیده بود رونق یابد و با انتخاب آذربایجان به عنوان مرکزیت سیاسی به تدریج موجب رشد این ایالت شد و این با رشد طبقات تولیدی شهر ارتباط مستقیم داشت با سامان یافتن کار اوقاف که در تأمین هزینه های کلان کشور موثر بود طبقات شهری آذربایجان از جمله تولیدکنندگان وسایل متنوع زندگی بیشترین بهره را از آن بردند البته با توجه به اینکه موضوع این پژوهش تأکید بر اوضاع اجتماعی طبقات مختلف شهری آذربایجان استبنابراین آنها در به وجود آمدن اماکن مهم اجتماعی و مجموعه های بنیادیننقش بسزایی داشتندو حاکمان مغول در این عصر کوشیدند تا از تمام ظرفیت طبقات شهری برای بقای حکومت خود استفاده کنند. آذربایجان علاوه بر خصوصیات طبیعی، بخاطر موقعیت سیاسی و استراتژیکی آن مورد توجه سران مغول قرار گرفت آنها به این نتیجه رسیده بودند که برای آسایش خودباید به عمران و آبادانی آن بپردازند و این خواسته بدون مشارکت و پشتیبانی طبقات مختلف شهری امکان پذیر نبود البته بخاطر یک دوره ناامنی در اوایل حمله مغول، نیروی انسانی ایالت آذربایجان توان آن را نداشت که همه صنعتگران و افراد موردنیاز حکومت را به منظور ایجاد ساختار منظم برای حاکمیت و آسایش حاکمان تأمین کند و بسیاری از نیروی انسانی خبره از جاهای دیگر درخواست شده بود همچنین آذربایجان در دوره اول هجوم آسیب کمتری دیده بود و کشاورزی آن توان تأمین غذای موردنیاز طبقات شهری را داشت و ایالتهای غنی دیگری به آن نزدیک بودند که می توانستند در تأمین مایحتاج آن موثر باشند و در آن نیروههای مختلفی چون کارگران ساختمانی و صنعتگران و طبقه علمی که در آن علما و اقشار دیگر اجتماعی فعالیت داشتند در ایالت سیاسی دوره مغول در ایران طبقه حاکمه با توجه به نقش و فعالیت سیاسیشان تاثیر بسزایی در وضعیت اجتماعی آذربایجان داشتند می توان گفت که فعالیت و رفتارهای این قشر اجتماعی در جامعه آذربایجان تاثیر مستقیم و غیر مستقیم داشت و در این پژوهش منظور از طبقات شهری اقشار مختلف مردم شهری است که در اوضاع اجتماعی نقش فعالی داشتند.