علم شناسی فلسفی ملاصدرا

علم شناسی فلسفی، نگاهی وجودشناسانه به علم است که در آن، مباحث مربوط به علم، عالم و معلوم از آن حیث که وجود دارند، مورد بررسی قرار می گیرند. این نوع رویکرد به مسأله ی علم، در فلسفه ی ملاصدرا که مبتنی بر اصالت وجود است، جایگاه ویژه ای دارد و باعث شده که نظر صدرا در مسائل متعدد حوزه ی علم، متفاوت از فلاسفه ی پیش از او باشد. در این پایان نامه با بررسی تعریف علم و اقسام آن از نگاه ملاصدرا تلاش شده است مبانی فلسفی صدرا که در ارائه ی نظرات او نقش داشته اند، روشن شود. ملاصدرا براساس تعریف خود از علم و اقسام آن، تمام هستی را دارای شعور و ادراک معرفی می کند و حتی علم در جسمانیات را ثابت می نماید. علاوه بر مبانی هستی شناسی ملاصدرا، مبانی انسان شناسی او نیز تفاوتی عمده با سایرین دارد و صدرا براساس شناخت خود از نفس انسان و رابطه اش با علم، تبیین جدیدی از نحوه ی پیدایش ادراکات مختلف در نفس ارائه می دهد. همچنین نظرات ملاصدرا در حوزه ی علم، او را در تبیین علم خداوند به ماسوا، معرفت انسان به خداوند و اثبات غایتمندی هستی و سریان عشق در همه ی مراتب آن یاری نموده است؛ مسائلی که بی شک، حل نمودن آن ها بدون بهره گیری از ابداعات صدرالمتألهین در حوزه ی هستی شناسی علم، بسیار دشوار و شاید غیرممکن باشد. البته پس از بررسی نظرات ملاصدرا در مسائل وجودشناسانه ی علم و مباحث معرفت شناختی، بخصوص در رابطه با وجود ذهنی ، تصور و تصدیق و کلیات، به نظر می رسد با وجود ابتکارات ملاصدرا در این مسائل نمی توان انتظار داشت که نگاه وجودشناسانه ی ملاصدرا تأثیر بسزایی در رویکرد معرفت شناسی او داشته باشد، زیرا براساس تفاوت نوع نگاه در این دو حوزه، رویکرد ملاصدرا نیز به مسائل مذکور مطابق با جایگاه بحث و با توجه کامل به این تفاوت ها بوده است. اگر چه توجه به همین حیثیت های متفاوت علم از جهت وجود یا حکایتگری اش، خود، عامل ابتکارات ملاصدرا در مسائل مذکور بوده است.