بازتاب ابیات شاهنامه فردوسی در متون نثر تاریخی قرن نهم و دهم هجری

یکی از کتبی که از قرون گذشته تاکنون، همچنان مورد توجه شاعران و نویسندگان ودانشمندان و ادب دوستان بوده است اثر بنام و ماندگار فردوسی است. از زمانی که این اثر سترگ به نظم درآمد و در اختیار اهل علم وادب قرار گرفت، طرفداران زیادی پیدا کرد. افراد زیادی از آن نسخه برداری کرده، از این طریق نسخه های مختلفی را از شاهنامه فراهم کرده و در اقصی نقاط سرزمین ایران پراکنده نمودند و به طرق مختلف به نسلهای بعدی انتقال دادند. بسیار کسان هم در آثار خود ابیاتی از شاهنامه را ثبت کرده، غیر مستقیم این میراث فرهنگی را پاس داشتند. در این پژوهش بازتاب ابیات شاهنامه را در آثار تاریخی دو قرن نهم ودهم، بررسی کرده ایم.نحو? استفاده از ابیات و احیاناً دخل و تصرف ها و نیز اختلافاتی که ممکن است در سطوح مختلف واژه ها و مصرع ها و... وجود داشته باشد، از مواردی بوده است که بدان پرداخته ایم. مبنای کار در این سنجش، شاهنام? تصحیح خالقی مطلق بوده است، اختلافات نقل ابیات را با چاپ فوق مشخص کرده ایم. به علاوه ابیاتی را نیز که به فردوسی نسبت داده شده، اما در نسخ? چاپی و بدل های خالقی مطلق نیست شناسایی نموده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که شاهنامه در اغلب آثار منثور تاریخی این دوره بازتاب داشته و تأثیرگذار بوده است، به گونه ای که عدم حضور آن در متون تاریخی مذکور، آن ها را از شیوایی و زیبایی و اثرگذاری لازم دور می کند. میزان استشهاد در متون نثر تاریخی قرن نهم بیشتر از قرن دهم می باشد. شاید یک دلیل، خود حکومت صفویه باشد . نکت? دیگر این که: انتخاب ابیات و استشهاد به آن ها اتفاقی و تفننی نبوده، بلکه با دقت و درایت و گزینش بجا صورت گرفته تا بر مخاطب اثر لازم را بگذارد.