تعیین ارزش غذایی بقایای خشک و سیلو شده ی کدوآجیلی به روش آزمایشگاهی

کدوآجیلی یکی از اعضای خانواده کدوئیان بوده که جهت تولید تخم کدو کشت شده و پس از برداشت تخم، بقایای آن به صورت ضایعات در زمین باقی می ماند. هدف از این مطالعه تعیین ارزش غذایی بقایای کدو آجیلی و همچنین بررسی امکان سیلو کردن آن بود. در این پژوهش دو آزمایش به صورت جداگانه انجام پذیرفت. آزمایش اول به منظور تعیین ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی بقایای کدوآجیلی به روش آزمایشگاهی صورت گرفت. در آزمایش دوم بقایای کدو پس از 5 روز باقی ماندن در مزرعه در داخل سیلوهای لوله ای آزمایشی سیلو شدند. به دلیل بالا بودن میزان رطوبت این بقایا از کاه و سبوس به عنوان ماده جذب کننده رطوبت استفاده شد. جهت تهیه سیلاژ، بقایای کدو و ترکیب پایه ای شامل 90% کاه گندم، 8% سبوس گندم و 2% اوره در نسبت های مختلف شامل: تیمار1)70% بقایای کدو + 30% مخلوط، تیمار2)75% بقایای کدو + 25% مخلوط، تیمار3)80% بقایای کدو + 20% مخلوط، تیمار4)85% بقایای کدو + 15% مخلوط. سیلوها پس از گذشت 30 و 60 روز باز شدند و از نظر ویژگی های ظاهری شامل رنگ، بو، بافت فیزیکی و کپک زدگی احتمالی مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل 3*4 و با 4 تکرار انجام شد. ترکیب شیمیایی و برخی از مواد معدنی موجود در سیلاژها و کدوآجیلی اندازه گیری شد. همچنین ظرفیت بافری بقایای کدوآجیلی و سیلاژها قبل و بعد از سیلو کردن اندازه گیری شد. تولید گاز از ساعت صفر تا 144 در زمان های مختلف ثبت شد. فراسنجه های از جمله پتانسیل تولید گاز (b)، سرعت تولید گاز (c) و زمان تاخیر (l) محاسبه گردید. همچنین سایر فراسنجه ها مانند تولید گاز طی 24 ساعت انکوباسیون، قابلیت هضم ظاهری و واقعی ماده خشک، ضریب تفکیک (pf)، قابلیت هضم ماده آلی و انرژی قابل متابولیسم نیز محاسبه شد. نتایج حاصل از آزمایش اول نشان داد که کدوآجیلی حاوی سطوح بالایی از کربوهیدرات های محلول در آب و مقدار ماده خشک پایینی می باشد، همچنین دارای میزان خاکستر بالا، پروتئین خام متوسط و چربی خام پایینی است. گوارش پذیری واقعی ماده خشک و انرژی قابل متابولیسم در آن بالا بوده و به ترتیب 60/87 درصد براساس ماده خشک و 77/11 مگاژول در کیلوگرم بدست آمد. سطح اسیداستیک و اسیدپروپیونیک در سیلاژهای حاصل بسیار پایین بود. اسیدبوتیریک موجود در تمامی سیلاژها نیز غیرقابل تشخیص بود. با افزایش نسبت بقایای کدو در مقدار ph و ازت آمونیاکی کاهش و ظرفیت بافری و کربوهیدارات های محلول باقی مانده در سیلاژها افزایش یافت. سیلوکردن باعث کاهش معنی داری در میزان کربوهیدرات های محلول در آب و ph شد. اما زمان ذخیره سازی تاثیر معنی داری بر هیچ یک از فراسنجه های فوق نداشت (05/0>p). با افزایش نسبت بقایای کدو میزان ماده خشک، ndf ، adf و adl در بین تیمارها کاهش و مقدار پروتئین خام و چربی خام افزایش یافت. سیلو کردن باعث افزایش معنی داری در مقدار ماده خشک، ndf ، adf و چربی خام شد و همچنین باعث کاهش معنی داری در میزان پروتئین خام در بین تیمارها گردید. با افزایش زمان ذخیره سازی تاثیر معنی داری بر فراسنجه های فوق مشاهده نشد. داده های حاصل از آزمون تولید گاز نشان داد که در بین تیمارها از نظر بخش های b (پتانسیل تولید گاز و l(زمان تاخیر)تفاوت معنی داری وجود نداشت و از نظر بخش c(سرعت تخمیر و تولید گاز) تیمار با سطح 85% بقایای کدو در هر دو زمان 30 و 60 روز نسبت به سایر سطوح بالاترین بود. همچنین نتایج نشان داد که در تیمارها با افزایش نسبت بقایای کدو مقدار قابلیت هضم واقعی ماده خشک، انرژی قابل متابولیسم و قابلیت هضم ماده آلی افزایش یافت. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که سیلو کردن بقایای کدو با کاه گندم، سبوس گندم و اوره یک روش مناسب برای حفظ چنین محصولات فرعی با رطوبت بالا می باشد و همچنین سیلو کردن به مدت 30 روز جهت تهیه سیلاژ بقایای کدو مناسب می باشد.