اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه ای در برگه 1:100000 بصیران

یکی از بخش های اساسی اقتصاد هر کشور، منابع خدادادی آن از جمله معادن است. برای بهره برداری مناسب از این منابع خدادادی نیاز به اکتشاف اصولی آنها می باشد. در بحث اکتشافات معدنی، اکتشافات ناحیه ای به منظور کاهش منطقه ای وسیع به مناطق کوچک، کاهش هزینه ها و ریسک سرمایه گذاری از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از ارکان عملیات اکتشاف ناحیه ای، اکتشافات ژئوشیمیایی در این مقیاس است. از مهمترین قسمت های عملیات اکتشاف ژئوشیمیایی ناحیه-ای نیز، پردازش داده های حاصل از عملیات نمونه برداری و آنالیز آزمایشگاهی می باشد که بدین منظور روش های مختلفی وجود دارد. نوشتار حاضر به پردازش داده های پروژه ی اکتشاف ژئوشیمیایی برگه ی 1:100000 بصیران که طی آن 585 نمونه ی رسوبات آبراهه ای و 107 نمونه ی کانی سنگین برداشت گردیده است، به منظور تشخیص مناطق آنومالی این برگه و مقایسه روشهای به کارگرفته شده پرداخته است. در بین روش های به کار گرفته شده در این تحقیق روش اصلی مورد بررسی، روش فرکتالی غلظت – مساحت بوده به نحوی که مطالب و تعاریف بیشتری راجع به آن گفته شده و نیز به عنوان ایده ای جدید از این روش در انجام روش های تحلیل فاکتوری و خوشه بندی میان مرکز فازی استفاده شده است. روش میانگین به علاوه دو برابر انحراف معیار برای کسانی که به دنبال مقادیر به شدت حاد یک مجموعه داده می-باشند، روشی مناسب است اما در پردازش های ژئوشیمیایی و به منظور جداسازی مقادیر غلظت و یا مقادیر شاخص غنی شدگی آنومالی از زمینه، روشی مناسب نیست؛ چرا که در اکتشافات ژئوشیمیایی، هدف، یافتن مقادیری است که متعلق به جامعه ای غیر از جامعه ی زمینه می باشد و استفاده از این روش سبب از دست دادن تعدادی از نمونه های با اهمیت می گردد. روش فرکتالی غلظت – مساحت در مورد اکثر عناصر نتایج مناسبی به همراه داشته است. در این روش نحوه ی درونیابی، دقت در برازش خطوط و انتخاب حدود آستانه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. انجام تحلیل فاکتوری نیز نتایج مطلوبی به خصوص به عنوان روشی مکمل و موید روش های دیگر به همراه داشته است. به کارگیری روش غلظت – مساحت در طبقه بندی امتیازات فاکتوری کارکرد مناسبی نشان داده به نحوی که می توان از این تلفیق به منظور جداسازی نواحی حائز اهمیت نقشه های امتیازات فاکتوری استفاده نمود. روش خوشه بندی میان مرکز فازی نیز نتایج مناسبی در مورد داده های برگه مورد مطالعه به همراه داشته است؛ در این روش به کارگیری روش غلظت – مساحت به منظور تفکیک و اولویت بندی مقادیر بازماند، نتایج بسیار مناسبی داشته است. در مجموع و با تلفیق نتایج روش های مختلف با نتایج حاصل از مطالعات کانی سنگین، نمونه های حائز اهمیت شناسایی و اولویت بندی شده و 43 نمونه با بیشترین اهمیت اکتشافی در نواحی مختلف برگه ی 1:100000 بصیران معرفی شده اند.