ارزیابی خصوصیات مورفو- فیزیولوژیک لاین دابل هاپلوئید کلزا brassica napus l.) )

کلزا (brassics napus l.) گیاه دانه روغنی است که از ظرفیت بالای تولید و کیفیت روغن برتر از لحاظ ترکیب اسیدهای چرب برخوردار است. به منظور ارزیابی عملکرد و صفات مرفو- فیزیولوژیک کلزا، 100 لاین (92 لاین دابل هاپلویید و 8 رقم شاهد) بر اساس طرح لاتیس ساده 10×10 با دو تکرار در سال 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد کشت گردید. صفات شامل 1) روز تا گل دهی 2) روز تا غلاف دهی 3) روز تا رسیدگی فیزیولوژیک 4) ارتفاع بوته 5) تعداد شاخه فرعی 6) تعداد غلاف در ساقه اصلی 7) تعداد غلاف در بوته 8) طول غلاف 9) تعداد دانه در غلاف 10) وزن هزار دانه 11) عملکرد بیولوژیک 12) شاخص برداشت 13) عملکرد دانه 14) محتوای روغن دانه بود. ضمن اینکه صفات فیزیولوژیک مشتمل بر شاخص سطح برگ، میزان فتوسنتز در واحد سطح برگ، هدایت روزنه ای، میزان تعرق، غلظت داخلی دی اکسید کربن، کارایی مصرف آب فتوسنتزی، هدایت مزوفیلی نیز اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک لاین های دابل هاپلویید کلزا نشان داد که اختلاف بسیار معنی داری )01/0(p< از لحاظ تمامی صفات اندازه گیری شده میان لاین ها وجود داشته است. این اختلاف معنی دار بیانگر وجود تنوع ژنتیکی زیاد بین لاین های دابل هاپلویید بوده که به نوبه ی خود نشان دهنده ی امکان کارائی بالای انتخاب برای افزایش عملکرد می باشد. همبستگی بین عملکرد دانه در واحد سطح و صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع و تعداد شاخه فرعی معنی دار بود. بر اساس تجزیه خوشه ای لاین ها برای صفات مورفولوژیک به دو گروه تقسیم شدند. در گروه ها اول و دوم به ترتیب تعداد 84 و 16 لاین قرار گرفتند. نتیجه تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک نشان داد که لاین های دابل هاپلویید از لحاظ تمامی صفات اختلاف معنی داری داشته اند. این نتایج حاکی از تنوع بالای ژنتیکی لاین های کلزا از لحاظ صفات مرتبط با فتوسنتز و در نتیجه ظرفیت عملکرد بوده است. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که بین عملکرد و صفات فتوسنتز، هدایت مزوفیلی در سطح احتمال 5 در صد مثبت و معنی داری وجود داشته است. بر اساس تجزیه خوشه ای لاین ها برای صفات فیزیولوژیک به دو گروه تقسیم شدند. بر اساس نتایج مطالعه حاضر می توان نتیجه گیری نمود که لاین های دابل هاپلویید کلزا از تنوع ژنتیکی مطلوبی در راستای انتخاب برای افزایش عملکرد برخوردار بوده و برای برنامه های آتی اصلاح کلزا سودمند است.