باززایی، تراریختی و ارزیابی روابط ژنتیکی با استفاده از نشانگر issr در توت فرنگی

توت فرنگی ( fragaria × ananassa l.) یکی از محصولات مهم باغبانی است که به دلیل مقادیر قابل ملاحظه مواد معدنی، انواع ویتامین ها، عطر و طعم دلپذیر میوه و ظاهر زیبا مقبولیت بالایی در بین مصرف کنندگان دارد. ایران از لحاظ سطح زیر کشت این محصول رتبه چهاردهم و از لحاظ تولید سالانه جایگاه هجدهم را در دنیا به خود اختصاص داده است، اما از نظر بازده محصول در واحد سطح سی و هشتمین کشور دنیا محسوب می گردد. نظر به اینکه بهبود کمیت و کیفیت باغبانی محصول این گیاه از اهداف کلیدی برنامه اصلاح توت فرنگی می باشد، لذا انتخاب ارقام مناسب کشت، روش های تکثیر کارا و همچنین دست ورزی ژنتیکی به منظور افزایش مقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی همواره مورد مطالعه قرار گرفته است. در راستای استمرار و تحقق این اهداف و به منظور انتخاب ارقام مناسب برای ورود به برنامه-های اصلاح توت فرنگی به کمک 19 آغازگر issr با موتیف های دو و سه نوکلیوتیدی، تنوع ژنتیکی 22 رقم توت فرنگی اکتاپلویید مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از issr نشان داد که از مجموع 377 باند تولید شده، 8/78 درصد باندها چند شکل بودند و بر اساس محاسبه تشابه ژنتیکی بین ارقام توسط ضریب تشابه جاکارد و به روش upgma، سه رقم سلوا، کاماروسا و میسیونری انتخاب شدند؛ بررسی باززایی این گیاهان به منظور کاربرد اقتصادی در تولید انبوه و امکان انتقال موقت و دایم ژن p5cs جهت افزایش تحمل به تنش خشکی انجام گرفت. ابتدا بهینه سازی باززایی گیاه از ریزنمونه های برگ، مریستم نوک شاخساره به همراه ساختارهای اولیه برگ و هیپوکوتیل گیاهچه در محیط های کشت مختلف صورت گرفت. از بین ریزنمونه ها، مریستم توت فرنگی در محیط کشت ms تغییر یافته حاوی دو میلی گرم در لیتر bap و iaa و هیپوکوتیل گیاهچه در محیط کشت ms حاوی تنظیم کننده های رشد 2,4-d، bap و tdz به ترتیب به میزان 01/0 ، 1/0 و 1 میلی گرم در لیتر باززا گردیدند. در هر دو ریزنمونه پرآوری (proliferation) به صورت مستقیم، بدون تشکیل فاز حد واسط کالوس و با بالاترین میزان باززایی صورت گرفت. در مرحله بعد، بیان موقت ژن p5cs به روش vacuum agroinfiltration در برگ و بیان پایای ژن با واسطه گری اگروباکتریوم سویه lba4404 حاوی پلاسمید pbi121- p5cs و ژن های مارکر gus و nptiiدر ریزنمونه های مریستم و هیپوکوتیل گیاهچه بررسی شد. نتایج نشان داد که بیان ژن p5cs خارجی در گیاه توت فرنگی امکان پذیر است و میزان پرولین آزاد را به عنوان محصول نهایی ژن می افزاید.