بررسی خصوصیات کمی و کیفی ارقام کلزای بهاره تحت تأثیر رژیم های مختلف آبیاری

خشکی معمولا به عنوان شایعترین تنش غیر زنده که گیاهان زراعی آن را تجربه می کنند، شناخته می شود وعامل محدود کننده تولید گیاهان در جهان می باشد. حدود 7/96 درصد از اراضی کشور ایران جزو منطقه خشک و نیمه خشک طبقه بندی می گردد. در این مناطق خطر وقوع تنش بالا می باشد.کلزا یکی از مهمترین گیاهان تولید کننده روغن است وروغن آن سومین روغن گیاهی بعد از سویا و نخل روغنی است. به دلیل ویژگیهای خاص این گیاه طرح توسعه کشت آن یکی از مهمترین طرحهای در دست اجرا ی مراجع ذیربط می باشد. به همین جهت این تحقیق با هدف مطالعه اثر رژیم های آبیاری (1i : 70 میلیمتر تبخیر و 2i : 90 میلیمتر تبخیر و 3i : 110 میلیمتر تبخیر و 4i : 130 میلیمتر تبخیر و 5i : 150 میلیمتر تبخیر) برکمیت و کیفیت سه رقم کلزای بهاره ( rgs001و option500 وhyola401 ) در سال زراعی 84-85 با استفاده از آرایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه چشمه خندان شهرستان سمیرم واقع در 51 درجه و 17 دقیقه طول شرقی، 30 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 2400 متر از سطح دریا انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که پارامتر های محتوای نسبی آب برگ ، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، درصد روغن، ارتفاع گیاه، میزان کلروفیل گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، کارایی مصرف آب و وزن خشک رویشی با افزایش دور آبیاری از نظر آماری کاهش معنی داری یافتند. درصد پرولین برگ در اثر کاهش رطوبت، افزایش یافت. کاهش دور آبیاری و افزایش آب مصرفی اثری ناچیزی بر راندمان مصرف آبیاری داشت. بیشترین تغییرات دررژیم آبیاری 5i اتفاق افتاد که این مسیله به دلیل وقوع تنش طولانی مدت در زمان گلدهی وخورجین بندی گیاه می باشد. درصد روغن به طور معنی داری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. عملکردهای دانه، ماده خشک و اجزای عملکرد دانه (به غیر از تعداد خورجین در بوته) در سطح احتمال یک درصد تحت تاثیر رقم، رژیم آبیاری و برهمکنش بین آنها قرار گرفت. عملکرد دانه رقم option500 (حدود 62%) بیش از ارقام hyola401 (حدود 36%) و رقم rgs001(حدود 50%) تحت تاثیر کاهش رطوبت قابل دسترس در خاک قرار گرفت که نشانگر حساسیت بیشتر رقم option500 نسبت به تنش رطوبتی است. در بین اجزای عملکرد میانگین تعداد دانه در خورجین ،وزن هزار دانه در رقم هایولا بیشتر از سایر ارقام بود ولی میانگین تعداد خورجین به عنوان جزیی از عملکرد در رقم آر.جی.اس بیشتر از دو رقم دیگر بود. ژنوتیپ هایی که در شرایط کم آبی، محتوای نسبی آب برگ بالاتری داشتند، عملکرد بیشتری را تولید کردند. تعداد خورجین در بوته در بین اجزای عملکرد بیشترین همبستگی (86/) با عملکرد دانه داشت. به نظر می رسد در شرایط مشابه این آزمایش اعمال آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر و رقم های آر.جی .اس و رقم های آر.جی.اس و hyola401 به ترتیب برای شرایط مساعد و نامساعد رطوبتی مناسب باشند.