بررسی مفهوم موازین اسلامی در قانون اساسی

چکیده قانون گذار اساسی در اصول متعدد قانون اساسی بر ضرورت اسلامی بودن کلیه قوانین و مقررات در تمام زمینه ها تاکید کرده است. این تاکید با الفاظ و عبارات مختلفی بیان شده است. «مطابقت با موازین اسلام» و «عدم مغایرت با احکام اسلام» توقعات اساسی ابراز شده توسط قانون گذار اساسی می باشد. به نظر می رسد موازین اسلامی با احکام اسلامی متفاوت و توقعی به مراتب جدی تر از احکام اسلاممی باشد که قانون گذار اساسی در اصل چهارم قانون اساسیاعتبار کلیه قوانین و مقررات و حتی خود اصول قانون اساسی را به مطابقت با موازین اسلام منوط و فقهای شورای نگهبان را به عنوان ضمانت این برتری مقرر کرده است. مطابقت با موازین اسلام به معنای مطابقت با روح اسلام و با خطوط کلی قرآن و سنت می باشد و توقعی متفاوتاز عدم مغایرت با احکام اسلام می باشد.این در حالی است که با مراجعه به نظریاتی که فقهای شورای نگهبان در مقام صیانت از شرع ارائه کرده اند به خوبی این نکته استنباط می شود که در نظر شورای نگهبان موازین اسلامی دقیقا به معنای احکام اسلام می باشد.به نظر می رسد انتخاب واژگان متفاوت از سوی قانونگذار اساسی با دقت نظر نسبت به تفاوت معنایی آنها می باشد. عدم مغایرت قوانین با احکام اسلام مصرح در اصول 72، 85، 91 و 96 قانون اساسی به معنای لزوم عدم مغایرت با انواع سه گانه احکام اسلام می باشد.علی رغم عدم تصریح قانونگذار اساسی به نظر می رسد احکام اسلامی هم بر قانون اساسی برتری دارد.عبارت «مبانی اسلام» هم در برخی اصول قانون اساسی مقرر شده است. قانون گذار اساسی در اصل 24، آزادی مطبوعات و نشریات را مشروط به عدم اخلال به مبانی اسلام می کند. همچنین در اصل 27 قانون اساسی، تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها منوط به عدم اخلال به مبانی اسلام مقرر شده است. به نظر می رسد عدم اخلال به مبانی اسلام مصرح در اصل 24 قانون اساسی به معنای عدم توهین، تمسخر و افشاء اسرار، افتراء، ترویج فساد و فحشاء، توهین به مقدسات می باشد. از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی استنباط می شود که قید «مبانی اسلام» مندرج در اصل 27 قانون اساسی به این معنی است که تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها توطئه آمیز علیه دین اسلام نباشد.با توجه به اصل 12 قانون اساسی به نظر می رسد منظور از اسلام در مبانی، موازین و احکام اسلامی صرفا مبانی، موازین و احکام مذهب شیعه جعفری اثنی عشری می باشد. واژگانوعباراتدرقوانینبهطورکلیودرقانوناساسیبهطورخاصبایدبهگونه-ایتنظیمشوندکهبرایبیانمطالبموردنظرازصراحتوصلابتلازمبرخورداربودهوواضحوخالیازابهامباشند. استفاده از واژه های مبهم و موسَع با اهداف متفاوت در اصولمختلف قانون اساسی قابل انتقاد به نظر می رسد. واژگان کلیدی:موازیناسلام،احکاماسلام، مبانی اسلام،قانون اساسی.