اثر تیمارهای مالچ و آبیاری روی برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد لوبیا

اثر سطوح مختلف آبیاری و مالچ کلشی گندم روی صفات مورفوفیزیولوژیک دو رقم لوبیا در سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار پیاده گردید. فاکتور اول دو سطح آبیاری (1i، 2i: به ترتیب آبیاری بعد از 60 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a)، فاکتور دوم دو سطح مالچ (1m: شاهد و 2m: دو تن در هکتار مالچ کلشی گندم) و فاکتور سوم دو رقم لوبیا قرمز (رقم اختر با تیپ بوته ای و رقم ناز با تیپ رونده) می باشد. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد برگ و توسعه عرضی بوته در هر دو رقم لوبیا تحت تیمار آبیاریi2 کاهش یافتند که در تیمار دارای مالچ این کاهش شدت کمتری داشت. ارتفاع بوته رقم اختر بیشتر از رقم ناز بود، ولی تعداد برگ و توسعه عرضی بوته در رقم ناز بالاتر بود. تحت i2زاویه برگ در هر دو رقم افزایش معنی-داری پیدا کرد. حضور مالچ در مرحله رویشی بر زاویه برگ تاثیری نداشت ولی در مراحل تشکیل نیام و پرشدن دانه در تیمار دارای مالچ نسبت به شاهد به طور معنی داری کمتر بود. زاویه برگ در هر سه مرحله رشدی در رقم اختر بیشتر از رقم ناز بود. مقدار آب نسبی برگ (rwc) و پتانسیل آبی برگ (w?) در هر دو رقم در سطح اول آبیاری نسبت به آبیاری سطح دوم بیشتر بود. کاربرد مالچ نیز به طور معنی داری rwc و w? را افزایش داد. از نظر پتانسیل آبی برگ بین دو رقم تفاوتی وجود نداشت، ولی رقم اختر به طور معنی داری دارای مقدار آب نسبی برگ بیشتری بود. شاخص کلروفیل برگ در هر سه مرحله گل دهی، تشکیل نیام و پرشدن دانه تحت تاثیر سطوح مالچ قرار نگرفت. تحت تیمار آبیاری i2 میانگین شاخص کلروفیل برگ (spad) در هر سه مرحله اندازه گیری نسبت به تیمار i1 به طور معنی داری کاهش یافت. این اختلاف در طول دوره رشد افزایش یافت، به طوری که این کاهش در سه مرحله به ترتیب 6، 5/6 و 5/10 درصد بود. تحتi2 شاخص سطح برگ (lai) و سطح ویژه برگ (sla) کاهش و در مقابل وزن ویژه برگ (slw) افزایش یافت. lai و sla در رقم اختر به طور معنی داری بیشتر از رقم ناز بود ولی slw در رقم ناز بالاتر بود. تاثیر فاکتور مالچ بر ویژگی های برگ (lai،sla و slw) معنی دار نبود. دمای کانوپی از هیچ کدام از فاکتورها متاثر نشد. تحت i2، دمای برگ افزایش معنی داری پیدا کرد. حضور مالچ به طور معنی داری از افزایش دمای برگ و دمای سطح خاک زیر مالچ جلوگیری نمود. دمای برگ در رقم اختر به طور معنی داری کمتر از رقم ناز بود. سطوح مالچ بر میزان نور در کانوپی هر دو رقم لوبیا تاثیر نداشت. تحت i2 هم میزان نور دریافتی و نیز ضریب خاموشی نور به طور معنی داری کمتر بود. از نظر میزان نور دریافتی بین دو رقم تفاوت معنی داری وجود نداشت، ولی ضریب خاموشی نور در رقم ناز به طور معنی داری بیشتر از رقم اختر بود. تنش کم آبی منجر به کاهش معنی دار عملکرد دانه در واحد سطح گردید، ولی استفاده از مالچ میزان افت عملکرد را کاهش داد. رقم اختر با کاربرد مالچ کلشی و تحت آبیاری معمول (i1) بالاترین عملکرد دانه، و رقم ناز بدون کاربرد مالچ و تحت تنش خشکی (i2) پایین ترین عملکرد دانه را داشتند. رقم اختر در هر دو سطح تنش خشکی و آبیاری معمول و هم چنین در هر دو سطح مالچ نسبت به رقم ناز دارای عملکرد دانه بیشتری بود.