ارزیابی و واسنجی برخی از مدل های تبخیر- تعرق پتانسیل در حوضه دریاچه ارومیه

خمین دقیق تبخیر- تعرق گیاه مرجع در هر منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف این مطالعه مقایسه و واسنجی تعداد بیست روش مختلف تخمین تبخیر- تعرق گیاه مرجع (et0 ) مبتنی بر سه روش کلی 1- درجه حرارت هوا 2- تابش 3-انتقال جرم در حوضه دریاچه ارومیه می باشد. از روش های مبتنی بر درجه حرارت هوا، 4 روش بشرح هارگریوز (hg)، تورنت وایت (tw)، بلانی کریدل (bc) و لیناکر (lin) انتخاب شدند. از روش های مبتنی بر تابش 7 روش بشرح دورنبوس- پرویت (dp)، پریستلی- تیلور (pt)، مکینگ (m)، جنسن- هیز (jh)، تورک (t)، آبتیو (a) و مکگینز- بوردن (mb)، انتخاب شدند. و بالاخره از روش های مبتنی بر انتقال جرم 9 روش بشرح مییر (m)، دالتون (d)، روهور (r)، پنمن (p)، بروکمپ و وننر (bw)، ماهرینگر (ma)، ترابرت (tr)، روش سازمان هواشناسی (wmo) و آلبرچت (a) انتخاب شدند. برای این منظور از اطلاعات ده ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در دوره آماری 2010-1986 استفاده شد. نتایج روش های مذکور با خروجی روش فائو پنمن-مانتیث (pm56) مقایسه شدند. واسنجی روش ها برای یکایک ایستگاهها و تمام ماه ها و در طول دوره آماری مذکور انجام شد. نتایج هر روش با روش فائو پنمن- مانتیث (pm56) مقایسه شد. ارزیابی عملکرد روش ها با آماره های ،rmse ، mbe وmae بعمل آمد. نتایج نشان داد که قبل از واسنجی، نتایج روش های انتخاب شده با مقادیر نظیر روش pm56 اختلاف زیادی دارند. واسنجی روش ها عملکرد آنها را بطور قابل ملاحظه ای بهبود بخشید. بعد از واسنجی، از بین روش های بر مبنای درجه حرارت هوا، روش hg با میانه 9597/0 r2 =به عنوان بهترین روش در حوضه مورد مطالعه شناخته شد. در این روش (پس از واسنجی) میانه آماره های rmse، mbe و mae به ترتیب معادل 09/14،72/3 و 70/10 میلیمتر در ماه بدست آمد. پس از hg، روش های lin و bc به ترتیب به عنوان دومین و سومین روش های مناسب تخمین تشخیص داده شدند. روش تورنت وایت خطای زیادی داشته و برای تخمین در منطقه مورد مطالعه مناسب تشخیص داده نشد. از بین روش های کلی تابش، روش dp به عنوان بهترین روش در حوضه مورد مطالعه انتخاب گردید. بعلاوه میانه ارقام نظیر معادل 982/0 بدست آمد. در این روش (پس از واسنجی) میانه آماره های rmse، mbe و mae به ترتیب معادل 89/7، 62/0- و 03/6 میلیمتر در ماه بدست آمد. از روش های مربوط به گروه کلی تابش پس از dp، روش pt به عنوان دومین روش مناسب در حوضه مذکور تشخیص داده شد. روش های m، jh، tr، a و mb، به ترتیب، در رده های سوم تا هفتم گروه تابش قرار گرفتند. از بین روش های مبتنی بر انتقال جرم، بعد از واسنجی، روش m با میانه ارقام نظیر معادل 8945/0 به عنوان بهترین روش در حوضه مورد مطالعه شناخته شد. در این روش (پس از واسنجی) میانه مقادیر آماره های rmse، mbe و mae به ترتیب معادل 8/21، 7/8- و 3/17 میلیمتر در ماه بدست آمد. از گروه انتقال جرم پس از روش m، روش d به عنوان دومین روش مناسب در حوضه مذکور تشخیص داده شد. روش های r، p، bw، ma، tr، wmo و a به ترتیب، در رده های سوم تا نهم قرار گرفتند. در حالت کلی، عملکرد روش های مبتنی بر تابش پس از واسنجی بهتر از سایر روش ها در حوضه دریاچه ارومیه بود. روش های مبتنی بر درجه حرارت هوا در اولویت دوم و روش های مبتنی بر انتقال جرم در رتبه سوم قرار گرفت. بطور کلی، می توان نتیجه گرفت که روش dp پس از واسنجی برای تخمین تبخیر- تعرق پتانسیل گیاه مرجع در حوضه دریاچه ارومیه از دقت بالاتری در بین بیست روش منتخب برخوردار است.