بررسی عوامل موثر بر بهبود مدیریت مالیاتی

« بهبود مدیریت مالیاتی » ، بی تردید یکی از مهمترین جوانب فرایند اصلاحات مالی در کشورهای در حال توسعه است. همانطوری که « ویتو تانزی » ( 1987 ) خاطر نشان کرده است ، مدیریت مالیاتی در برقراری « سیستم واقعی » مالیاتی در قبال « سیستم قانونی » مالیاتی نقش اساسی بازی می کند . به عبارتی ، کاملترین سیستم مالیاتی جهان از لحاظ نظری، می تواند سیستم نامطلوبی باشد و این امر در اثر ضعف در مدیریت مالیاتی حادث می گردد. « بیجاکویچ » (1993 ) ، نیز معتقد است در فرایند اصلاحات مالیاتی ، ارتباط تنگاتنگی میان سیاست مالیاتی موفق و مدیریت مالیاتی کارآمد وجود دارد . این در حالیست که کشورهای در حال توسعه ، عموما از مدیریت مالیاتی ضعیفی برخوردارند و مدیریت مالیاتی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. مدیریت مالیاتی ضعیف سبب کاهش کارآیی نظام مالیاتی گردیده و اختلالات آن را افزایش می دهد . بر این اساس ، تحقیق حاضر با هدف « تعیین عوامل موثر در بهبود مدیریت مالیاتی » انجام گرفته است . پژوهش حاضر از نظر هدف ، « کاربردی » و از نظر ماهیت و روش تحقیق، « توصیفی پیمایشی» است. در این تحقیق ، با استناد به مبانی و چارچوب نظری تحقیق ، اثر 7 متغیر« ساده سازی سیستم مالیاتی »،« سیستم اطلاعات مالیاتی»،«فرهنگسازی مالیاتی»، « ضمانت اجرایی قوانین مالیاتی»، « برنامه استراتژیک»،« برون سپاری برخی از وظایف مالیاتی »و« خدمات مالیاتی» در بهبود مدیریت مالیاتی ، با تکیه بر آزمون های آماری و در قالب 14 فرضیه ، مورد بررسی قرار گرفته است . بر این اساس ، پرسشنامه ای براساس مدل محقق ساخته ، تهیه و در اختیار جامعه آماری (مدیران ستادی و اعضای شورای عالی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور به تعداد 128 نفر ) قرار گرفت . نتایج به دست آمده از شاخص های توصیفی عوامل اثرگذار بر بهبود مدیریت مالیاتی در این پژوهش نشان می دهند که میانگین نمرات 7 عامل فوق ، در دو سطح افزایش وصول مالیات ها و ارتقای تمکین مالیاتی تفاوت قابل ملاحظه ای با هم نداشته است. یافته های این تحقیق در حوزه آمار استنباطی ، نشان می دهد از نظر مدیران ستادی سازمان امور مالیاتی کشور ، 6 عامل ساده سازی سیستم مالیاتی ، فرهنگسازی مالیاتی ، سیستم اطلاعات مالیاتی ، برنامه استراتژیک ، ضمانت اجرایی قوانین مالیاتی و خدمات مالیاتی ، در بهبود مدیریت مالیاتی تاثیر مطلوبی دارند و تنها عامل برون سپاری برخی وظایف مالیاتی تاثیر نسبتا مطلوبی در بهبود مدیریت مالیاتی دارد . همچنین نتایج آزمون فرضیات پژوهش ( t تک نمونه ای ) ، بیانگر اثرگذار بودن هر 7 عامل مورد بررسی بر بهبود مدیریت مالیاتی بوده است . در بخش یافته های جانبی تحقیق ، با توجه به نتایج آزمون آنالیز واریانس یکطرفه، وجود تفاوت معنادار در میانگین نمرات عوامل موثر بر بهبود مدیریت مالیاتی در دو گروه مورد بررسی ( مدیران اجرایی ستاد و اعضای شورای عالی مالیاتی سازمان ) مورد تایید قرار گرفت . نتایج آزمون t دو نمونه ای جهت بررسی تفاوت نظر مدیران اجرایی ستاد و اعضای شورای عالی مالیاتی در مورد اثرگذاری هر یک از عوامل بر بهبود مدیریت مالیاتی نیز حاکی از آن بود که به جز یک عامل ( سیستم اطلاعات مالیاتی ) ، تفاوت معنی داری بین نظر مدیران اجرایی ستاد و اعضای شورای عالی مالیاتی سازمان در میزان اثرگذاری سایر عوامل بر بهبود مدیریت مالیاتی در سطح (05/0= ) وجود ندارد. به عبارتی ، اعضای شورای عالی مالیاتی ، عامل سیستم اطلاعات مالیاتی را ، نسبت به مدیران اجرایی ستاد ، اثرگذارتر در بهبود مدیریت مالیاتی دانسته اند.