تأثیرپذیری های فکری و بیانی شمس مغربی از فصوص الحکم ابن عربی و کلیات عراقی

ادبیات عرفانی، در گذر زمان، سرشار از خاطره ی کسانی است که تجربه های عرفانی خویش را با تعبیرهایی هم گون، به یادگار نهاده اند تا گواهی بر هم گونی اندیشه و نزدیکی تجربه شان باشد، اما در میان این تعابیر، گاه یک عارف، چنان به اندیشه ی نظام مند یا طرز بیان خاص عارفی دیگر نزدیک می شود که محقق را در گامی فراتر از مطابقت، با تأثیر پذیری مواجه می کند. از جمله ی این عارفان، شمس الدین محمد شیرین مغربی، شاعر عارف قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری است که در دو اثر مهم عرفانی اش، یعنی دیوان اشعار و رساله ی جام جهان نما، تأثیر پذیر ی فکری و بیانی او از ابن عربی، عارف برجسته ی قرن ششم وهفتم و فخرالدین عراقی شاعر عارف قرن هفتم، کاملاً مشهود است. این رساله، با هدف اثبات این تأثیرپذیری و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و مطالعه ی کتابخانه ای نگاشته شده و در شش فصل تنظیم گردیده است: فصل اول، مقدمه و مروری بر شرح حال این سه عارف بزرگ است. فصل دوم و سوم به بررسی تأثیر پذیری فکری و بیانی مغربی از ابن عربی اختصاص دارد. فصل چهارم و پنجم، تأثیر پذیری مغربی از عراقی را در دو بخش بیان و اندیشه بررسی می کند. درآخرین فصل نیز نتیجه ی این مباحث بیان شده است. نتیجه ی این مباحث نشان دهنده ی این است که مغربی علاوه بر زبان، در محورهایی هم چون وحدت وجود، اعیان ثابته، حضرات خمس، انسان کامل و... تحت تأثیر ابن عربی و در مسائلی هم چون عشق و قلندری متأثر از عراقی است و البته تأثیرپذیری بیانی او از عراقی نیز بسیار آشکار است.