تاثیر پودر دانه شنبلیله به عنوان افزودنی خوراکی درجیره، بر خصوصیات تخمیر شکمبه، قابلیت هضم، عملکرد پروار، کیفیت گوشت و برخی متابولیت های خون گوسفند

این تحقیق به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف دانه، عصاره یا علوفه شنبلیله بر خصوصیات تخمیر شکمبه و تولید گاز در آزمایشگاه و اثرات مصرف سطوح مختلف دانه شنبلیله درجیره بر گوارش پذیری ومصرف خوراک، عملکرد، کیفیت گوشت و سطوح برخی فراسنجه های خون درگوسفند انجام گرفت. تولید گاز نمونه های خوراک شامل یک جیره فاقد افزودنی (تیمار شاهد)، 4 جیره حاوی سطوح مختلف دانه شنبلیله (2، 4، 6، 8 درصد ماده خشک)، 4 جیره حاوی سطوح مختلف عصاره شنبلیله (5/0، 1، 5/1 و 2 درصد ماده خشک) و 4 جیره با سطوح مختلف جایگزینی علوفه یونجه با علوفه شنبلیله (25، 50، 75 و 100 درصد) در طی 96 ساعت انکوباسیون اندازه گیری و فراسنجه های تجزیه پذیری، گوارش پذیری ماده آلی، تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر و انرژی متابولیسمی آنها تخمین شد. مقادیر ph و غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه در پایان انکوباسیون اندازه گیری شد. تولید متان و تعداد پوتوزوآها در مایع شکمبه پس از انکوباسیون نمونه خوراک هر تیمار با مایع شکمبه به مدت 24 ساعت اندازه گیری شد. افزودن دانه شنبلیله اثر معنی داری بر تولید گاز از بخش محلول (فراسنجه a) نداشت اما باعث افزایش معنی دار تولید گاز تجمعی، تولید گاز از بخش نامحلول اما قابل تجزیه (فراسنجه b)، پتانسیل و نرخ ثابت تولید گاز شد. گوارش پذیری ماده آلی وانرژی قابل متابولیسم تیمارهای حاوی دانه شنبلیله بطور معنی داری بالاتر از تیمار شاهد بود، اما تفاوت معنی داری در میانگین اسیدهای چرب زنجیر کوتاه این تیمارها مشاهده نشد. افزودن دانه شنبلیله درسطوح بالاتراز 4 درصد موجب افزایش متناظر معنی داری درph نهایی شد اما روند مشخصی در غلظت نیتروژن آمونیاکی در پاسخ به افزودن دانه شنبلیله مشاهده نشد. افزودن عصاره شنبلیله تا 1 درصد باعث افزایش فراسنجه a، فراسنجه b، پتانسیل تولید گاز، گوارش پذیری ماده آلی، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر تولید شده و انرژی قابل متابولیسم جیره ها شد ولی افزایش بیشتر سطح آن افزایش معنی داری در فراسنجه های مذبور به همراه نداشت. افزودن 5/1 درصد عصاره شنبلیله باعث افزایش معنی دار نرخ ثابت تولید گاز شد و افزایش سطوح عصاره شنبلیله باعث افزایش معنی دار زمان تاخیر پیش از آغاز تجزیه شد. افزودن 5/0 درصد عصاره شنبلیله باعث افزایش معنی دارph و در سطح 1 درصد باعث کاهش معنی دار غلظت نیتروژن آمونیاکی شد. تولید گاز تجمعی، فراسنجه b، پتانسیل و نرخ ثابت تولید گاز و زمان تاخیر با افزایش سطوح جایگزینی علوفه شنبلیله بطور معنی داری افزایش یافت. جایگزینی علوفه شنبلیله در سطح 25 و 75 درصد موجب افزایش معنی دار ph نهایی در مقایسه با شاهد (100 درصد یونجه) شد. تولید اسیدهای چرب بلند زنجیر در تیمارهای با 50 درصد یا بیشتر جایگزینی شنبلیله بطور معنی داری بالاتر بود. گوارش پذیری ماده آلی و انرژی قابل متابولیسم تیمارهای حاوی 50 درصد یا بیشتر علوفه شنبلیله بطور معنی داری بالاتر از شاهد بود. افزودن دانه و عصاره شنبلیله در همه سطوح موجب کاهش معنی دار تعداد پروتوزوآها و تولید متان شد. در بخش دوم تحقیق، مصرف اختیاری و گوارش پذیری 4 خوراک حاوی سطوح مختلف دانه شنبلیله (صفر، 2، 4 یا 6درصد) در یک دوره 2 هفته ای و خصوصیات پرواری و بازده مصرف خوراک 24 راس بره نر نژاد زل تحت تیمارهای غذایی مشابه در یک دوره 90 روزه اندازه گیری و در طی این دوره بره ها به منظور تعیین غلظت کلسترول، hdl، ldl، نیتروژن اوره، هورمون رشد، تستوسترون و igf-1 درسرم خون مورد نمونه گیری خون قرار گرفتند. پس از کشتار بره ها در پایان دوره، از ماهیچه لانگیسموس بین مهره 12 و 13 نمونه گوشت گرفته شد و ترکیب شیمیایی، ph، پایداری اکسیداتیو و خصوصیات رنگ سنجی نمونه ها اندازه گیری شد. افزودن دانه شنبلیله اثر معنی داری بر متوسط مصرف اختیاری خوراک روزانه نداشت، اما درسطوح بالاتر از 2 درصد، موجب افزایش معنی دار گوارش پذیری ماده خشک و پروتئین خام و در سطح 6 درصد باعث افزایش معنی دار گوارش پذیری فیبر نامحلول در شوینده خنثی و فیبر نامحلول در شوینده اسیدی شد. افزودن دانه شنبلیله اثر معنی داری بر میانگین افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل خوراک بره ها و ترکیبات شیمیایی، ph و شاخصهای روشنی، قرمزی و زردی گوشت نداشت، اما در سطوح 4 و 6 درصد، موجب کاهش معنی دار شاخص پراکسیداسیون گوشت شد .سطوح نیتروژن اوره ای، عامل رشد شبه انسولین و ldl خون بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نداشت، اما سطح هورمون رشد در بره های تیمار 6 درصد دانه شنبلیله و سطوح کلسترول تام و hdl خون در بره های تیمار 4 درصد دانه شنبلیله بطور معنی داری بالاتر از تیمار شاهد بود. بر اساس نتایج این آزمایش می توان نتیجه گیری کرد که افزودن دانه (درسطح 4 و 2 درصد) و یا عصاره شنبلیله (درسطح 1 درصد) به جیره حیوانات نشخوارکننده می تواند با بهبود قابلیت تخمیر شکمبه، افزایش تولید اسیدهای چرب فرار و گوارش پذیری ماده آلی خوراک، کاهش تعداد پروتوزوآها و کاهش تولید متان، باعث بهبود بازده استفاده از منابع انرژی و نیتروژن جیره و با کاهش شاخص پراکسیداسیون موجب بهبود کیفیت گوشت گردد.