بینامتنیت در نقاشی ایرانی مکتب اصفهان

واژه مینیاتور در واقع به جای اصطلاح نقاشی ایرانی یا همان نگارگری، به کار برده می شود، این واژه به هنر تصویرگری ظریف با ابعاد کوچک از دیرباز به شیوه های مختلف در مشرق زمین متداول بوده گفته می شود ولی بر خلاف تصور کلمه ی مینیاتور به خاطر ریز نقشی و کوچک بودن اثر به آن گفته نمی شده و در کتاب نگاهی به نقاشی ایران در این باره اکبر تجویدی مطلبی آورده که به شرح زیر می باشد: «کلمه مینیاتور نه آن چنانکه معمولاً پنداشته اند از واژه «می نیموم» به معنی خرد و ریز مشتق است بلکه این اصطلاح از کلمه «می نیوم» که معنی آن رنگ قرمز خاصی را معرفی می نماید گرفته شده است زیرا در آغاز کتاب ها را نزد ملل مغرب زمین با رنگی که آمیخته از شنگرف و می نیوم بود زینت می کردند. سپس کلمه مینیاتور به طور کلی برای همه انواع نقاشی کتاب ها متداول گردید و به وسیله علاقه مندان به کتاب های مصور شرقی که در صدد یافتن این گونه نقاشی ها بودند در سرزمین های ما مصطلح گردید و جای کلمه نقاشی را گرفت. (تجویدی، 1375، 53) در مقایسه نمونه های تصویری بازمانده از ادوار قبل و بعد از ظهور اسلام به شباهت های آشکار بر می خوریم. به عنوان مثال، تشابه مجالس شکار در سه دوره مختلف اشکانی و اموی و صفوی شگفت انگیز است. به نظر می رسد که این نقاشی ها بر طبق یک الگوی معین شکل گرفته اند، هر چند سلیقه ها و خواست های بسیار متفاوتی را منعکس می کنند. در واقع، همانندی آن ها به سبب استمرار طولانی سنت های هنری در ایران است. (پاکباز، 1380، 8) در اواخر دوره صفوی (مکتب اصفهان) با توجه به مضامین جدید شیوه ی مبتنی بر فضا، رعایت اصول و قرارداد های گذشته در نگارگری دچار تغییر و تحول گردید نقاشی و نگارگری ایران در روند اقتباس از طبیعت گرایی اروپایی به قالب های تازه ای دست یافت، که با توجه به تغییر شرایط اجتماعی و فرهنگی آن روزگار، این تجربه های جدید در ابزار های بیان تصویری ضروری می نمود. شایان ذکر است در تحقیق حاضر به جنبه های بینامتنیت در نقاشی ایرانی مکتب اصفهان (رضا عباسی و شاگردانش) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. اکنون با انجام این تحقیق به این باور رسیده ام که برای ارائه روابط بینامتنی در آثار رضا عباسی و پیروانش پژوهش های بسیار دامنه دارتری لازم است صورت گیرد و این را در برنامه های آتی خودمقرر نموده ام. در قسمت مربوط به تصاویر به علت عدم کیفیت رنگی و کامل نبودن کلیه آثار قطعاً بدون نقص نمی باشند. این رساله شامل 4 فصل می باشد که در فصل اول به کلیات تحقیق و روند آن پرداخته می شود، در فصل دوم که شامل سه زیر مجموعه می باشد مقوله بینامتنیت مورد بررسی قرار گرفته و در فصل سوم که فصل اصلی و در واقع مبحث کلیدی این رساله است و به بررسی روابط بینامتنی در آثار رضا عباسی و شاگردانش مورد بررسی قرار گرفته و هر کدام از تصاویر جداگانه تحلیل و بررسی شده و در پایان و در فصل چهارم به نتیجه گیری کلی از تمام مباحث یاد شده می پردازیم که شامل چند زیرمجموعه به همراه شرح آثار عملی می باشد.