مبارزات خشونت پرهیز و تغییر سیاسی: گونه شناسی، ساز و کار عمل و راهکارهای مقابله (مطالعه موردی حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 جمهوری اسلامی ایران)

تحولات جهان معاصر بخصوص انقلابها، کودتاها و جنگ ها در سده اخیر متفکرین و نظریه پردازان را به بسط و توسعه نظریات ارائه شده در این باب مجبور کرده است تا آنجا که شاهد ارائه تئوری های جدیدی در زمینه جنبش های اجتماعی بوده ایم. شاید بتوان گفت یکی از متأخرترین نظریاتی که بخصوص در سالهای پایانی قرن بیستم بسیار مورد استفاده قرار گرفته مدل منازعات خشونت پرهیز در جهت ایجاد تغییرات سیاسی و اجتماعی در جوامع میباشد. این مدل که تأکید بسیار ویژه ای بر پرهیز از خشونت در مبارزات برعلیه حاکمیت دارد، رفته رفته در حال بازکردن جای خود در جوامع و کشورهای مختلف دارد. علی الخصوص انقلاب های رنگی یا مخملی که صورت تکامل یافته ای از این نوع مبارزات می باشد و در چندین کشور مورد استفاده قرار گرفته و به نتایج ملموس و قابل اعتنایی دست یافته است. اساس این تحولات بر حذف خشونت از مبارزات و تکیه بر قوانین و مقررات موجود در جامعه و ساماندهی مبارزه در چارچوب این قوانین برای ایجاد تغییرات بنیادین در جامعه قرار داده شده است. بطوریکه مردم بر اساس قانون بر علیه حکومت وقت اعتراض و خشونت پرهیزی شیوه مبارزه مدنی آنهاست. زمینه های گوناگونی در بروز این تحولات در جوامع نقش داشته اند. از عمده ترین آنها میتوان به بروز نارضایتی در جامعه نسبت به عملکرد حاکمیت و به وجود آمدن شکاف بین حکومت کنندگان و حکومت شوندگان اشاره کرد. زیرا اساساً تا نارضایتی عمیقی از وضع موجود بوجود نیاید حرکتی در جهت تغییر و رسیدن به وضعیت ثانوی رخ نخواهد داد. در این میان نقش گروههای اپوزیسیون چه در خارج و چه در داخل کشور زمینه های گسترش منازعات و نهایتاً ایجاد تغییرات را بوجود آورده اند. از طرفی غرب و بخصوص امریکا به انواع و اقسام حمایت ها از لحاظ معنوی، تبلیغاتی و حتی مالی و پشتیبانی برای به ثمر نشستن این تحولات پرداخته و سفارت خانه های کشورهای غربی نقش بسیار فعالی در این تحولات داشته اند. تا جایی که رهبران بسیاری از این جنبش ها چه در سطح عالی و چه در سطوح میانی و پایینی علاوه بر داشتن گرایشات غربی حتی در آمریکا و توسط بنیادهای آمریکایی برای هدایت جنبش آموزش دیده اند. لازم به ذکر است تحولات بوقوع پیوسته پیش و پس از انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران در سال 1388 در بسیاری از جهات به نحو معناداری شبیه به مدل انقلاب های رنگی می باشد و لازم است همین شباهت ها به صورت دقیق مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و راهکارهای موثری برای جلوگیری از تکرار این اتفاقات اندیشیده شود.