اثر شوری و سدیم آب آبیاری بر ضرائب معادلات نفوذ آب در دو خاک آهکی

چکیده اثر شوری و سدیم آب آبیاری بر ضرائب معادلات نفوذ آب در دو خاک آهکی به کوشش مرتضی پاک‏جو نفوذ و مدل‏سازی آن یکی از پارامترهای مهم در طراحی و اجرای پروژه‏های آبیاری، زهکشی و حفاظت خاک است که تحت تاثیر خصوصیات مختلف خاک و میزان شوری و سدیم آب آبیاری می‏باشد. هدف از این تحقیق بررسی میزان نفوذپذیری در شرایط متغیر شوری و شوری-سدیمی بودن آب آبیاری است. در این تحقیق میزان نفوذ عمودی آب به خاک از روش صحرایی استوانه‏های مضاعف جهت انتخاب بهترین مدل از پنج مدل نفوذ کوستیاکف-لوئیز، کوستیاکف، هورتون، سازمان حفاظت خاک آمریکا (scs) و فیلیپ مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. پژوهش با 4 سطح شوری آب (5/0، 3، 6، 12 دسی‏زیمنس بر متر) و 4 سطح نسبت جذب سدیم (5/0، 10، 20، 30) و در دو کلاس بافت (سری دانشکده با بافت شنی و رسی تا رسی و سری کوی اساتید با بافت شنی و رسی سنگریزه‏دار) با 5 تکرار انجام شد. ضرایب مدل‏های مذکور به روش حداقل مجموع مربعات خطا (sse) تعیین گردید. جهت بررسی صحت عملکرد مدل‏های نفوذ، از آماره‏های ارزیابی استفاده شد. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که مدل کوستیاکف-لوئیز بهترین مدل برای بیان کمی فرایند نفوذ آب به خاک در خاک‏های آهکی مورد مطالعه است. نتایج نشان داد که بیشترین عامل تاثیرگذار بر ضرایب در معادلات تجربی، بافت خاک می‏باشد. طبق نتایج، در خاک سری دانشکده sar=30 نسبت به تیمار شاهد (sar=0/5) سبب افزایش ضریب a مدل فیلیپ به مقدار 6/166% شده است و در sar=30 وقتی شوری آب برابر باds/m 6 باشد، از اثرات مخرب سدیم بروی خاک جلوگیری کرده است. کلمات کلیدی: مدل‏های نفوذ آب در خاک، ضرایب مدل‏های نفوذ، شوری و سدیم آب آبیاری.