ویژگی های معماری خانه های دوره قاجاراستان چهارمحال وبختیاری

در این پژوهش، نمونه هایی منتخب ازخانه های قاجار استان چهارمحال و بختیاری موردتحلیل معماری قرارگرفته است. نحوه گزینش نمونه ها ، در مرحله نخست براساس دوره تاریخی(دوره قاجار) ، ازمیان تعداد30 خانه شناسایی شده اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی وگردشگری استان چهارمحال و بختیاری ، صورت گرفت. درمراحل بعد به دلیل محدودیت حجم پژوهش، با حذف نمونه های غیرقابل برداشت و تخریب شده ویا خانه هایی که به دلیل الحاقات دوره پهلوی بیش از نیمی از معماری آنها تغییر نموده بود ، تعداد نه خانه برای تحلیل انتخاب گردید . شیوه جمع آوری اطلاعات ،کتابخانه ای و میدانی (مشاهده و برداشت حضوری درمحل ) ، بوده است. گزینش نمونه ها از دو نوع مختلف خانه های خانی ده داران بختیاری وخانه های اشرافی روستایی، صورت گرفته است . هدف ازانجام پژوهش ، "شناخت وجمع آوری اطلاعات معماری خانه های دوره قاجاراستان چهارمحال وبختیاری" ،"گونه شناسی خانه های مورد مطالعه" و" بررسی عوامل موثر بر روند شکل گیری این خانه ها" ، بوده است. دراین پژوهش فرضیه ای وجود داشته است مبنی بر اینکه "خانه های قاجاراستان چهارمحال وبختیاری دارای ویژگی ها وگونه های مشترک قابل تحلیل است که عوامل فرهنگی و اقلیمی در روند شکل گیری آن موثر بوده است" . روش تحقیق ،کیفی است و روش انتخاب نمونه ها ، خوشه ای هدفمند بوده است. تجزیه وتحلیل عناصر معماری نمونه های منتخب ، با رویکرد گونه شناسی و شکل شناسی نمونه ها ، براساس نظریه زبان معماری شولتز انجام گردیده است. درنتیجه این تحلیل ، دوگونه خانه باعنوان " درونگرا با کاربری مسکونی" و"برونگرا با کاربری تشریفاتی" تشخیص داده شد. اگرچه دریک تقسیم بندی کلی، نمونه ها ی درونگرا به سه نوع ، " خانه های وسیع با محوریت شرقی – غربی حول یک حیاط مرکزی" ، "خانه های کوچک متراکم" و"خانه های با حیاط های متعدد اما مرتبط" دسته بندی شده اند ، اما خصوصیات مشترک بسیاری در سه گروه خانه مشاهده می گردد . در گونه خانه های برونگرا نیز ، دو نوع خانه ، "خانه با ورودی کنترل شده و دارای اندرونی و بیرونی تفکیک شده " و "خانه فاقد ورودی کنترل شده و فاقد اندرونی و بیرونی تفکیک شده" ، معرفی می گردد. نتایج گونه شناسی وشکل شناسی در تمامی دسته بندی های فوق براین فرضیه تاکید دارد که عوامل فرهنگی و تحولات دوره قاجار در منطقه و همچنین عوامل اقلیمی و فناوری ، بر روند شکل گیری معماری نمونه های مورد بررسی ، موثر بوده است.