بررسی برخی جنبه های بیولوژیکی و مدیریتی دو جمعیت علف هرز خرفه (portulaca oleracea l.)

به منظور مدیریت صحیح و کنترل اصولی علف های هرز شناسایی عوامل موثر بر جوانه زنی آن ها اهمیت زیادی دارد. خرفه با نام علمیl. portulaca oleracea گیاهی علفی است که در سال های اخیر خسارات زیادی را به باغات و مزارع به جای گذاشته است، شناخت بیولوژی جمعیت های مختلف این علف هرز لازم و ضروری به نظر می رسد. در پژوهش حاضر، طی آزمایش های مختلف رفتار جوانه زنی دو جمعیت علف هرز خرفه در شرایط کنترل شده مختلف مورد بررسی قرار گرفت. به منظور انجام آزمایش بذور خرفه از چند مزرعه و باغ در کرج و اهواز انتخاب و جمع آوری شدند. نخست برای تعیین تأثیر محیط گیاه مادری بر مقاومت به تنش خشکی و شوری در مرحله ی جوانه زنی و سبز شدن خرفه، مطالعه ای آزمایشگاهی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. در این تحقیق رفتار جوانه زنی دو جمعیت خرفه (کرج و اهواز) در سطوح مختلف خشکی (پتانسیل های اسمزی 0، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0- و 1- مگاپاسگال) و شوری (غلظت های 0، 100، 200، 300، 400 و500 میلی مولار سدیم کلراید) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش شدت خشکی و شوری درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر گیاهچه و طول ریشه چه و ساقه چه در هر دو جمعیت به طور معنی داری کاهش یافت (01/0 (p?، اما مقاومت جمعیت اهواز در برابر تنش شوری و خشکی بیشتر بود. هیچ یک از بذور دو جمعیت کرج و اهواز در پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسگال جوانه نزذند. جوانه زنی دو بذور خرفه در شوری 300 میلی مولار سدیم کلراید در جمعیت کرج و 400 میلی مولار در جمعیت اهواز به صفر رسید. رفتار جوانه زنی دو جمعیت علف هرز خرفه تحت دماهای ثابت و متناوب و دوره های تاریکی/روشنایی مختلف و همچنین تأثیر قرارگیری بذور در آون با دماهای بالا بررسی شد در بین دماهای ثابت بیشترین درصد جوانه زنی جمعیت کرج (84%) و جمعیت اهواز (89%) به ترتیب در دمای 25 و 30 درجه سانتی گراد مشاهده شد. در حالی که در بین دماهای متناوب، بیشترین درصد جوانه زنی جمعیت کرج (91%) و جمعیت اهواز (5/93%) در دماهای روز/شب 30/20 درجه سانتی گراد ثبت شد. بذور دو جمعیت خرفه قادر به جوانه زنی در دامنه وسیعی از دماهای مورد بررسی بودند. دوره های مختلف تاریکی/روشنایی تأثیر معنی داری بر درصد جوانه زنی دو جمعیت نداشت. قرارگیری بذور خرفه در آون با دماهای بالاتر از 100 درجه سانتی گراد باعث کاهش معنی دار درصد جوانه زنی آنها شد، اما مقاومت تود? اهواز در برابر دماهای شدید بیشتر از تود? کرج بود. با افزایش طول دوره غرقاب، درصد جوانه زنی هر دو جمعیت خرفه کاهش یافت. همچنین حداکثر درصد جوانه زنی هر دو جمعیت کرج وا هواز در اسیدیته 7 مشاهده شد نتایج این آزمایش حاکی از قدرت تهاجم بالای علف هرز خرفه بود و اطلاع دقیق از آن ها می تواند در کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد. کلید واژه : اسیدیته، پلی اتیلن گلایکول، دما ، سدیم کلراید ، غرقاب ، نور